![]() |
|














HƏMAS-İsrail toqquşması və Cənubi Qafqaz - TƏHLİL
Tarix 21.10.23, 22:19 |
|

Hadisələrin hansı istiqamətdə inkişaf etməsi İsraillə HƏMAS-ın döyüş meydanındakı nəticələrindən asılı olacaq. Lakin bu nəticəyə gələnə qədər Cənubi Qafqaz sabitlik oxundan bir qədər tərpənə bilər.
Mövzu ilə bağlı “Kaspi” qəzetinin məqaləsini təqdim edirik:
HƏMAS-la İsrail arasında genişmiqyaslı toqquşmaların regional bağlarda hansı qırılmalar yaradacağı beynəlxalq gündəmdə ağırlıq təşkil edən mövzular sırasında yer almaqdadır.
Çünki Yaxın Şərqdəki eskalasiya ssenarilərinin yenidən səhnəyə çıxması tək İsrail-Fələstin mübahisəsini əhatə etmir. Bu hərbi toqquşma strateji zəkalarda optik illüziya ilə reallıq arasındakı fərqləri aşkar şəkildə üzə çıxarıb, digər regionlardakı barıt çəlləklərini də partlatmağa qadirdir.
Bəlkə də çoxları bu məntiqin üzərindən sükutla keçir, amma çox sadə texniki səbəb var: Yaxın Şərqdəki oyunçularla digər bölgələrdəki oyunçular eynidir. Dəyişən sadəcə regionun coğrafi və geostrateji yerləşməsi ilə əlaqəli davranışlardakı texniki fərqliliklərdir.
Yaxın Şərqdəki iki “səssiz” oyunçu
Öncəliklə qeyd etmək yerinə düşər ki, Yaxın Şərqin əsas oyunçuları ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, İsrail, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanıdır. Ancaq adıçəkilən dövlətlərin maraqlarının toqquşan və ya birləşən tərəflərindən doğan boşluqlar regionda iki gücü alternativ kimi inkişaf etdirir. Bunun biri Çin, digəri isə Hindistandır.
Özünəməxsus oyunçuluq xarakteri olan bu iki oyunçunun rəqabət dozası bir-birlərinin ayağını çəkən fürsətlər yaratmağa söykənir. Bir-birilə rəqib olan Çin və Hindistan Cənubi Qafqaz orbitinə də daxil olublar, birinci daha geniş maraqlar qurur, ikinci isə regional genişlənməsini Ermənistan faktoru üzərindən həyata keçirir. Çin bu rəqabətdə Hindistandan bir neçə addım öndədir, onun “Bir kəmər, bir yol” beynəlxalq ticari-iqtisadi layihəsinin topdağıtmaz şəbəkə formasını alması Hindistanı alternativlərə baş vurmağa təhrik edir.
İsrail-Fələstin münaqişəsi niyə qızışdı?
Hindistanın belə tutumu ABŞ üçün sərfəlidir. Buna görədir ki, İsrail-Fələstin qarşıdurması başlamamışdan öncə G20 sammitində Hindistanı Körfəz ölkələri və Avropa ilə birləşdirəcək dəhlizin Asiya, Yaxın Şərq və Avropa arasında ticarət əlaqələrini (IMEC layihəsi) genişləndirmək üçün mühüm platforma olacağı barədə razılıq əldə edildi. Bu, daha çox ABŞ-Hindistan birgə beyin məhsuludur, məqsəd Çinin yüksələn maraqları önündə baryerlər formalaşdırıb bunu Pekinə qarşı cəbhə xətti kimi qurmaqdır.
Məhz bu layihənin elanından sonra Yaxın Şərqin yenidən qanlı hadisələrə şahidlik etməsi diqqət çəkməyə bilməzdi. Burada versiyanın nüvəsi o məntiqə köklənir ki, toqquşmalar Çinə sərf edir. Bu mənada ki, məlum toqquşmalar ABŞ ilə Hindistanın Çinə qarşı yaratmaq istədiyi bədxassəli şişləri ilkin etapda aradan qaldırır.
Bu, Çin üçün əməli-nəzəri olaraq dönüş nöqtəsinin rüşeymidir, vəziyyətin belə həddi Cənubi Qafqazdakı regional və beynəlxalq oyunçuların məntiqini itiləməyə imkan verir.
Azərbaycan təhdid kanallarından birini bağladı
Burada diqqətlə vurğu edəcəyimiz nüans hansı oyunçunun hansı supergücün yanında olmasını müəyyən etmək prinsipinə dayanmalıdır.
Bu artıq labirintdir, yeganə strateji müttəfiq Azərbaycanla Türkiyədir, digər əməkdaşlıqlar və sövdələşmələr isə situativ yanaşmaları özündə ehtiva edir. Bu məqam Cənubi Qafqazla əlaqədar oyunçuların paradiqmalarını müəyyən etməkdə hesablama xətaları yarada bilər.
Cənubi Qafqaz regionunda təhdid üçün kanallardan biri bağlanıb, Azərbaycan Qarabağda antiterror tədbirləri həyata keçirərək bölgədə sülh və təhlükəsizliyin strateji aspektlərini təmin etmiş oldu. Ancaq Cənubi Qafqazda digər təhdid qapıları bağlanmayıb, misal üçün Ermənistan və Gürcüstanla əlaqədar olan niyyətlər qabarıqlaşır.
Fransa, İran əsas oyunçuların rəqibi rolunda
HƏMAS-İsrail toqquşmaları fonunda Cənubi Qafqazla Yaxın Şərq vahid məkan kimi qavranılır. Diqqətlə izlənilməlidir ki, Rusiya, ABŞ, Çin və Hindistanın açıq və görünməyən rəqabətlərinin arasında Fransa, İran kimi dövlətlər özlərini hansı nöqtəyə yerləşdirmək istəyəcəklər.
Azərbaycan bu nöqtədə Ermənistana sülh sazişini imzalamaq üçün təzyiqlərini artıra bilər, çünki Bakının nəzərindəki regionda digər oyunçuların ambisiyalarına qalıq imkanlar qapadılmalıdır.
Hərçənd ki, İsrail-Fələstin münaqişəsinin geniş miqyaslara sızması aydın şəkildə bir neçə fazanı göstərir.
Birincisi, bu münaqişə Rusiyanın Ukraynada apardığı hərbi kampaniyadan Qərbin diqqətini yayındırır və Moskva postsovet məkanında təsirlərini genişləndirmək imkanlarını şaxələndirən kanallar arayır.
İkincisi, ABŞ Yaxın Şərqdə Çinin böyüyən maraqları qarşısındakı çətinliklərini Cənubi Qafqazla kompensasiya etmək planlarını aktuallaşdırır.
Üçüncüsü, Çin və Hindistanın Yaxın Şərqlə Cənubi Qafqaz arasında mühüm paralellər təşkil edib, ayrı-ayrılıqda maraqlarını nəhəngləşdirməsi halları müşahidə edilir.
Hadisələrin xronologiyasına diqqət ayırsaq görürük ki, İsrail-Fələstin konfliktinin hərbi fazada davam etməsi İranın Suriya və İraqda aktivliyini artırması ilə nisbi uyğunluq təşkil edir.
Digər bir məqam: bu yaxınlarda Suriya Prezidenti Bəşər Əsəd Çinə səfər etdi. Bu səfərdən sonra, belə demək mümkünsə, Pekinin Suriyaya əli uzandı – Suriya münaqişəsində Çinin oyunçuluq qazanmaq şansı regionda fırtına yaradan amillərdən biridir.
Hadisələrin hansı istiqamətdə inkişaf etməsi İsraillə HƏMAS-ın döyüş meydanındakı nəticələrindən asılı olacaq. Lakin bu nəticəyə gələnə qədər Cənubi Qafqaz sabitlik oxundan bir qədər tərpənə bilər.
Xəbərin oxunma sayı : 856
Analiz
Xəbərlər
-
“İranla bağlı sanksiyaları ləğv etmək istəyərdim” - Tramp
-
Bakının kirayə mənzil bazarında vəziyyət necədir? - VİDEO
-
Ebrunun mahnısının Nuridən oğurlandığı iddia edildi - VİDEO
-
Kredit faizləri bahalaşıb - Səbəb nədir? VİDEO
-
Bakıda qadını öldürüb gölün sahilinə atdılar - Əri saxlanıldı
-
Hakan Fidan Lavrovla görüşdü - BRİCS sammitində
-
“İşğaldan əvvəl zəng vurub bizi təhqir edirdilər” - Məhkəmə+Fotolar
-
“MedEra Hospital”da falçı otağı: Elnur Əli həkimdirmi?
-
Abşeronda yaşayış binasında partlayış, xəsarət alanlar var - VİDEO
-
Rektor təyin olunan Nazim Pənahov kmdir? - DOSYE
-
Sabah bu ərazidə qaz təchizatı müvəqqəti dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
`“Aztelekom“un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
-
Ərdoğan DEM Partiyasının nümayəndələri ilə görüşdü - FOTO
-
“Xamenei inanır ki, amerikalı investorlar İrana gələ bilər“ - Pezeşkian
-
Deputata məxsus olduğu deyilən şirkətə 124 minlik sifariş - TENDER
-
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Film istehsalı üçün çəkilmiş xərclər... - Hökumət yeni qərar verdi
-
DTX və DSX-dan birgə əməliyyat - Bunun qarşısı alındı
-
Rusiyada bu gün işdən çıxarılan nazir intihar etdib - Özünü güllələyib
-
Kosmetoloq Dr. Fateh Abbaslıdan tərbiyəsiz paylaşım - FOTO
-
Özünü Türkiyədən gələn vəkil kimi təqdim edib, türkcə danışıb - Azərbaycanda ŞOK dələduzluq işi
-
Rusiyalı nazir Bakıya gəldi - İkitərəfli görüşlər keçirək
-
“Azərbaycan Suriyaya qaz ixracına hazırdır“ - “Texniki imkanlar və resurslar mövcuddur“
-
Bu quruma rəis və rəis müavini təyin olundu - FOTO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
MİDA tikdiyi binadan kirayə götürdüyü mənzili satdı - MƏHKƏMƏ İŞİ
-
Azərbaycanda bu müəllimlər 2250 manat alacaq - SİYAHI
-
İş yerində baş verən qanlı qətl - Bıçağı sinəsinə vurmuşdu
-
“Moskva ilə Bakı tərəfdaş və müttəfiq olaraq qalmalıdır“ - Kreml
-
Ödənilə bilməyən bu borcları dövlət qaytaracaq - Qanun dəyişir
-
“Azərişıq” bu şübhəli şirkətə 1 ayda 26,3 milyonluq sifariş verib - TENDER
-
Vərəsəliklə bağlı yeni qaydalar - Prezident təsdiqlədi
-
“Saakaşvili əfv edilməyəcək“ - Şalva Papuaşvili
-
Xanımla videosu yayılan təşkilat rəhbəri şikayətçidir - “Qudurmusuz”
-
Nizami rayonunda Heydər Əliyev parkının ərazisi kimə satılıb? - VİDEO
-
Prezident yeni rektor təyin etdi - SƏRƏNCAM
-
Müharibədən sağ qayıdan qazi “tükdönmə” əməliyyatından öldü - VİDEO
-
Kamran Əliyev vətəndaşları qəbul edəcək - Bu tarixdə
-
24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
-
Yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - Sabahın havası
-
Rusiyada azərbaycanlılara qarşı YENİ təzyiq: İşçilər yataqxanadan çıxarılır
-
Türkiyə ordusuna şəhid sayı 12-yə yüksəldi - Metan qazı faciəsi
-
“Gürcüstan hökumətinə qarşı şantaj siyasəti aparılıb“ - Kobaxidze
-
Bu müəllimlərə 2250 manat veriləcək - SİYAHI
-
Magistraturaya qəbul olmaq istəyənlərin nəzərinə: İyulun 13-dək...
-
Qeyri-rəsmi nikahdan doğulan uşaqların sayının bölgələrdə çoxluğunun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Ukrayna Almaniyadan bu silahları istəyib - Siyahı yayımlandı
-
Prezidenti İlham Əliyev qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
“Narahatlığa heç bir əsas yoxdur” - MN-dən əhaliyə çağırış
-
Aeroport yolunun ortasında dayandı, qəzaya səbəb oldu - VİDEO
-
Bakı Limanına yeni baş direktor təyin edildi - Dosye
-
Xaricdən məhsul gətirənlərin nəzərinə! - VİDEO
-
“Ukraynaya çox kömək edirəm, amma...“ - Tramp
-
Azərbaycanda bu valyutalar UCUZLAŞDI
-
Beyləqanda ustalar hündürlükdən yıxıldı - Biri öldü
-
Türkiyə ordusuna şəhid sayı 8-ə yüksəldi - Metan qazı faciəsi
-
Yasamalda yeni binanın tikintisi təhvil verilmir - Sakinlərdən şikayət (VİDEO)
-
Xankəndidə möhtəşəm beynəlxalq tədbir
-
Azərbaycan üçün önəmli regional əməkdaşlıq platforması
-
Nəsrin Bodrumda transparan libası ilə diqqət çəkdi - FOTOLAR
-
“ABŞ və İsrail İrana hücuma görə məsuliyyət daşımalıdır“ - Nazir
-
Bakıda kanalizasiya suları birbaşa dənizə axıdılır - VİDEO
-
Naxçıvanda min bir dərdə dərman olan suyun sirri nədir? - VİDEO
-
Azərbaycanda torpaqların kadastrının dronlarla xəritələnməsi təklif edilir - VİDEO
-
BRİKS liderlərindən İsrailə sərt tələb: “Qoşunlarını dərhal Suriyadan çıxar”
-
ECO-nun Zirvə görüşü yeni reallıqların, uğurların təqdimatıdır
-
Çimərliklərə getmək istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
-
“Azərbaycanda ən təbii qız mənəm“ - Pərvin Abıyeva
-
Məktəbəhazırlıq təhsili məcburi olacaq? - Rəsmi
-
Türkiyə Ordusunda faciə: 19 əsgər zəhərləndi, 5-i şəhid oldu
-
“Ukrayna Rusiya ilə əsas məhbus mübadiləsinin səkkiz mərhələsini başa vurub“ - Zelenski
-
Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksi belə olacaq - FOTOLAR
-
Bakının mənzil fondu yenilənir - VİDEO
-
Azərbaycanın qızıl bazarında vəziyyət necədir? - Açıqlama
-
Kəşfiyyatın məxfi məlumatı mediaya sızdı: sensasion təfərrüatlar
-
Pərvin Abıyeva şıdırğı rəqsi ilə diqqət çəkdi - VİDEO
-
Vəkilliyə qəbulla bağlı test imtahanında 196 nəfər uğur qazandı - SİYAHI
-
Nikahsız analar, sənədsiz uşaqlar: Kimdir günahkar?
-
Xankəndində təşkil olunan Zirvə görüşü həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan çoxşaxəli və dərin mənalar daşıyır
-
Bulvarda dənizə düşən 57 yaşlı qadın xilas edildi - VİDEO
-
Məmmədli sakinləri acınacaqlı durumda: “Şikayətimizə baxan yoxdur“
-
Xaricdən məhsul gətirənlərin nəzərinə: Hansı qaydalar dəyişir?
-
Oğlunu 10 minə FHN-ə işə düzəldəcəkdi - Məmmədovun cinayət işi
-
“Neftçi“ dünya ulduzu ilə danışıqlar başladı - İDDİA
-
“Əcəmi Mall”da qanunsuz tikintiyə kim icazə verib? - FOTOFAKT
-
Putinlə Makron arasında telefon danışığı - Lavrov açıqladı
-
Həmin rəqəm səhvən 5000 əvəzinə 3000 göstərilib - DİM
-
Yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
Mask yeni siyasi partiyasını qurduğunu elan etdi - “Amerika“
-
Avronun bahalaşması Azərbaycanda qiymət artımına səbəb olur - VİDEO
-
Əməkdaşlıq davam edir, əlavə yüz minlərlə dron alacağıq - Zelenski
-
Kür çayında batan gənc tələbə imiş - “Üzə bilmirdin, niyə gedirdin, ay bala?”
-
Xamenei müharibədən sonra ilk dəfə üzə çıxdı - VİDEO
-
“Ermənistanla normallaşma üçün saziş layihəsinin mətni üzrə müzakirələr tamamlanıb“ - Elçin Əmirbəyov
-
Qohumlarını xilas etmək istədilər, üçü də göldə batdı - Fotolar
-
Bakıda və bölgələrdə yağış yağır, dənizdə dalğanın hündürlüyü 4,2 metrə çatıb - FAKTİKİ HAVA
-
Almaniya Patriot sistemlərinin dörddə birini Ukraynaya təhvil verib - “Bloomberg“
-
“Ermənistana yeni konstitusiya lazımdır“ - Paşinyan
-
Saray körpüsünün ətrafı genişləndirilir - VİDEO
-
Binəqədidə ağaclardan qurd tökülür - VİDEO
-
“Rusiya Ermənistandakı hərbi mövcudluğunu genişləndirir“ - Ukrayna kəşfiyyatı
-
13 yaşlı qızı zorlamaqda ittiham edilən şəxs həbs olundu - 10 min ödəyib, ailə ilə barışmışdı
-
TikTok-la bağlı sövdələşmə hazırdır: İyulun 7-8-də...
-
İslam aləmi Aşura Gününü necə qeyd edir - ARAŞDIRMA
-
Azərbaycanda ən az maaşı kim alır? - Açıqlama
-
Boşanmadan sonra kredit borcunu kim ödəməlidir? - AÇIQLAMA
-
Qarabağda milyonlar qazanan nazir müavininin qardaşının şirkəti cərimələndi - Rəfiyevlərin tender SİYAHISI
-
“Azərbaycan Suriyaya təbii qaz tədarükündə yardım etməyə hazırdır“ - Türkiyə prezidenti
-
İrəvanda məscidlərimizi də bərpa edəcəyik - Allahşükür Paşazadə
-
“Qəzza razılaşması gələn həftə bağlanıla bilər” - Tramp
-
Bir ayın kirayəsi bir günə - Bağ evləri “od tutub yanır”
-
Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
-
“Ermənistan və Azərbaycanın imzalayacağı sülh regionun ab-havasını dəyişəcək“ - Ərdoğan
-
Polis əməliyyatlar keçirdi - 35 nəfər saxlanılıb
-
“İnsanlar şaiyələrə inanmayıb, təxribatlara uymasınlar“ - QMİ
-
Beş kollecin direktoru işdən çıxarılıb - Yerinə təyinatlar olub
-
Polis özünü dənizə ataraq qadını xilas edib - VİDEO
-
Bu gün Aşuradır - Qanvermə aksiyaları təşkil olunub
-
Cəlilabad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının direktoru vəzifəsindən azad edildi
-
DTX-nın Akademiyasında növbəti məzun buraxılışı olub - VİDEO
TOP 10
ARXİV