Qida mühəndisi Yusif Həkim isə çörəyin tərkibinə vurulan əlavələrlə bağlı narahatlığını bildirib. Musavat.com-a açıqlamasında o qeyd edib ki, artıq un, su, duz və maya kimi inqrediyentlərdən hazırlanmalı olan nemətə müxtəlif qida əlavələri də vurulur ki, bunun halal və ya haram olması sual doğurur: “Əksəriyyətimiz halal dedikdə yalnız ət barədə düşünürük. Onun da sadəcə heyvanın kimin kəsdiyi hissəsi bizi maraqlandırır. Halbuki, ət məsələsində də kəsimdən öncə, kəsim və kəsimdən sonrakı məsələlər də önəmli və vacibdir. Artıq una da qatılan qatqıların bəziləri haram mənşəlidir. Çörəyə qatılan haram əlavə isə L-sisteindir. Bu, təkcə çörəkdə deyil, un və un məlumatlarının hamısında istifadə edilə bilər.

“E910 L-Sistein”, “E920 L-Sistein hidroklorid”, “E921 L-Sistein hidroklorid monohidrat” və “e-kodlu” nömrələrlə tanınan sistein, təbii zülallarda olan və insanlar üçün əsas olan 20 amin turşusundan biridir.

İnsan orqanizmində də sintez oluna bilən L-sistein qoz-fındıq, taxıl, ət, meyvə və tərəvəzlərdə də var. L-sistein saçda, lələkdə, dırnaqlarda və yunda da yüksək miqdarda olur. İlk dəfə 19-cu əsrin əvvəllərində böyrək daşlarında aşkar edilən L-sistein əsrin sonlarına doğru heyvan buynuzlarından, daha sonra isə heyvanların tükündən və dırnaqlarından hidroliz olunmağa başlayıb. Sənaye istehsalı da bu materiallar vasitəsilə təmin edilir. 1 ton saçdan təxminən 100 kq sistein alınır. Sisteinin funksiyası qlutenlər arası disulfit əlaqələri qırmaq və xəmiri daha elastik etməkdir.

Qidalarda istifadə edilmə səbəblərinə gəlincə isə qida sənayesində əsas tətbiqlərdən biri də vegetarian yeməklərinə ət ləzzətinin verilməsidir. L-Sistein həmçinin xəmir yaxşılaşdırıcı - un emalı agenti kimi, xüsusən də çörək sexlərində emal köməkçisi kimi istifadə olunur. Bu, xəmirin yumşaldılmasına və beləliklə, daha elastik və genişlənən xəmirin inkişafına kömək edir, emal müddətini azaldır. Yaydıqdan sonra pizza və xəmir təbəqəsinin büzülməsini (çəkilməsini) dayandırmaq, xəmirin formasını saxlamasını təmin etmək üçün istifadə edilir. Paxlava xəmirinin işlənməsi zamanı (rahat və nazik açılma) təmin etdiyi rahatlığa görə, kruasan, rulon, bəzi tortlar, pide və çörəklər, kraker və tost kimi müxtəlif bişmiş məhsullarda da istifadə olunur. Həmçinin uşaq südündə qidalandırıcı, bəzi pəhriz qidalarına əlavə kimi, öskürək dərmanlarında bəlğəmgətirici kimi də istifadə olunur”.

Ekspert əlavə edib ki, Çin hidroliz yolu ilə insan saçından və donuz tükündən sistein alan ən böyük istehsalçıdır: “Yaponiya və Almaniya digər iki əsas istehsalçı ölkələrdir, bu ölkələr həm də qeyri-insan və heyvan mənşəli xammaldan istifadə edən ölkələrdir. Sistein istehsalı üçün alternativ mənbələrin olduğunu qeyd etmək vacibdir. Alman şirkəti sisteini yalnız bitki mənşəli xammaldan, məsələn, mikrobial fermentasiya yolu ilə istehsal edir. Eyni şəkildə, kimyəvi bitki mənşəli sisteinin Yaponiya və İndoneziya ilə əməkdaşlıqda istehsal edildiyi bildirilir.

Toyuq və ördək lələklərindən istehsal olunacaq sistein halal şərtlərə uyğun kəsim qaydaları ilə istehsal olunan toyuq və ördəklərdən alınarsa, halal qəbul edilə bilər. Yekun olaraq bildirmək istəyirəm ki, insan və donuz mənşəli sistein birmənalı olaraq haram qəbul edilir. Digər heyvan mənşəli sisteinlər üçün isə heyvanın halal istehsal edilməsi vacibdir. Bitki mənşəli sistein istehsalı əsasən halal kimi qəbul edilir.

Yerli istehsalçılardan kimin sisteinli un istifadə etdiyi və ya çörək zavodunun özünün sistein istifadə etdiyini tam olaraq bilmirik və bu barədə ətraflı məlumata sahib deyilik. Daha yaxşı olar ki, bu məsələdə bu sahə üzrə çalışan mütəxəssislərimiz araşdırma aparıb, məlumat versinlər.

Qida texnoloqu Ağa Salamov isə mövzu ilə bağlı deyib ki, bu qatqı maddəsi Çin və Yaponiyada daha çox istehsal olunur və bu maddənin sintetik yolla da əldə olunur: “Azərbaycan bazarında bu qatqı maddəsi və digər maddələrin daha dəqiq araşdırılması vacibdir. Məsələn, E621 kodu ilə tanınan Monosodium Glutamate özü də zərərlidir və bununla yanaşı nitrat və sairə. Amma müəyyən təyin edilmiş doza həddinin aşılması məsləhət görülmür. Mən ümumiyyətlə, bu qatqı maddələrinin tam əleyhinəyəm. Mən bir müddət çörək zavodlarından biri ilə bəzi reklam çəkilişlərində olmuşam. Orada müəssisə ilə bəzi şərtlərimiz də oldu və bu şərtlər arasında, şəffaf dinlənilmə otağı, ikiqollu xəmir yoğurma aparatı və iki fazalı texnologiya və sairəyə əməl olundu. Bir şeyi də dəqiq bilirəm ki, çörəyə mayadan başqa heç bir qatqı maddəsi vurulmurdu. Ancaq bu qatqı maddəsi unun tərkibində ola bilər ki, burada da təbii ki, araşdırmaya ehtiyac var”.