![]() |
|














Türkmənçay müqaviləsinin bağlandığı şəhər - ARAŞDIRMA
Tarix 13.11.23, 20:59 |
|

“Güney Azərbaycanı tanı” layihəsi çərçivəsində Məhəmməd Rəhmanifər Miyana şəhəri barədə araşdırma aparılıb.
APA-nın mövzu ilə bağlı məqaləsini təqdim edirik:
Miyana Şərqi Azərbaycan əyalətinin şəhərlərindən biridir. Şəhər əyalətin mərkəzi sayılan Təbrizdən 175 kilometr aralıdadır. Miyana şəhəri Miyana rayonunun (şəhristan) mərkəzində yerləşir və bu rayonda yerləşən Açaçı, Ağ Kənd, Türk (Tərk), Türkmənçay, Gərmə, Üç Təpə, Qızıl Özən, Kəndivan kimi daha kiçik şəhərlər və qəsəbələrlə əhatə olunub.
Bu adların içində Türkmənçay adı Azərbaycanımızın həm quzeyində, həm də güneyində daha çox diqqət çəkə bilər. 1828-ci ildə Azərbaycanın taleyini dəyişdirən və onu ikiyə bölən Türkmənçay müqaviləsi Miyana rayonunun Türkmənçay adlı qəsəbəsində bağlanıb. Bu kədərli müqavilənin bağlandığı tarixi bina bu gün yerlə bir olub. Amma həmin qəsəbədə bir küçənin Abbas Mirzənin şərəfinə adlandırılması diqqət çəkir.
(Türkmənçay müqaviləsinin bağlandığı yer. Hazırda bu binadan heç bir iz qalmayıb.)
2017-ci ilin siyahıyaalınmasına əsasən, Miyana rayonunun əhalisi 182 848 nəfərə bərabərdir. Şəhər əhalisinin böyük əksəriyyəti Azərbaycan türkcəsində danışır. Onların əksəriyyəti müsəlman şiələrdir, azlıq isə sünnidir.
Miyana adının kökü haqqında
Miyana şəhəri şimaldan və cənubdan Bozquş və Qaflantı (Qaflanların yaşadığı yer) dağ silsilələri ilə əhatə olunub. Yaxud bölgədə axan çayların adlarına baxdığımızda (Qızıl Özən, Quru çay, Gərmə çay, Bulanlıq çay, Aydoğmuş çay, Türkmən çay, Acı çay və sair) türk adları ilə rastlaşırıq.
Miyana şəhərinin tarixi haqqında
Şəhərdə tapılan bəzi tarixi abidələrin, o cümlədən bir dağ keçisi heykəlinin yaşının 7 min il olduğu təxmin edilir. Lakin hərtərəfli tarixi araşdırmalar və arxeoloji qazıntılar aparılmadığından şəhərin qədim tarixindən danışmaq asan deyil. Orada qədim Urartu, Midiya və digər sivilizasiyalarla bağlı dəlillərə rast gəlmək olar.
Müsəlman səyyahlar və coğrafiyaçılar bu şəhəri ümumiyyətlə kiçik, lakin abad və məhsuldar şəhər kimi təqdim ediblər. Eyni baxışı daha sonrakı əsrlərdə qərbli səyyahlar və diplomatların yazılarında da görmək mümkündür.
Miyananın tarixi və görməli yerləri
Qız körpüsü
Bu tarixi-bədii körpü Zəncan-Miyana marşrutu üzrə Qızıl Özən çayı üzərində tikilib. Körpünün tikilmə tarixi dəqiq məlum deyil. Arxeoloqlar tikilinin bünövrəsinin İslamdan əvvəlki dövrə aid olduğunu düşünürlər. Lakin abidə xüsusiyyətlərinə və memarlığına görə, 13-cü əsrə aid edilir. Ancaq, körpünün orta bünövrəsinə quraşdırılmış mərmər kitabəyə görə bu körpü XV əsrdə Səfəvilər dövründə təmir olunub.
Ürəyində Azərbaycanın keşməkeşli tarixini əks etdirən bu körpü tarix boyu bir neçə dəfə zədələndikdən sonra təmir olunaraq xalqın istifadəsi üçün yenilənib, o cümlədən Türk Qacarlar sülaləsinin banisi Ağa Məhəmməd xan Qacarın dövründə təmir edilib. Ancaq, 1946-cı ildə körpünün bağrına vurulan yara bir daha sağalmadı!
1946-cı ildə Tehran ordusu Azərbaycan Milli Hökumətini məhv etmək üçün hücuma keçən zaman fədai əsgərlər Tehran ordusunun irəliləməsinin yavaşlatmaq və Qaflantı dağlarında öz mövqelərini möhkəmləndirmək məqsədi ilə bu körpünü partlatmağa məcbur qalırlar. Hələ də Güney Azərbaycan türkləri Azərbaycan Milli Hökumətinin qurucu lideri Seyid Cəfər Pişəvərini bir milli mənəvi lider kimi yad edirlər. O, bir illik dövr Güney Azərbaycan türklərinin dilinin, tarixinin, mədəniyyətinin, varlığının dövlət səviyyəsində qorunduğu və yaşandığı bir il idi.
(Seyid Cəfər Pişəvəri, Azərbaycan Milli Hökumətinin qurucusu və Baş naziri)
Miyana xalqı da Güney Azərbaycanın bir çox bölgələrində yaşamaqda olan xalq kimi Azərbaycan Milli Hökumətinin quruluşunda və həyat sürməsində çox böyük rol oynamışdı. Beləliklə, Qız körpüsünün bağrındakı bu dərin yara bütün Güney Azərbaycan türklərinin bağrındakı yaranı təmsil etməkdədir. Bu baxımdan bu dağılmış körpü Güney Azərbaycandakı körpülərin hamısından fərqli və hamısından daha funksional bir körpü sayılır. Bu körpü istifadə olunmaz bir hala gəlmiş kimi görünsə də, Güney Azərbaycan türklərinin ruhuna işləyir! Tam da Araz çayının üzərindəki tarixi Xudafərin körpüsü kimi!
Qız qalası
Qız körpüsündən 2 km aralıda, dağın üstündə inşa edilmiş Qız qalası strateji hərbi qala kimi kərpicdən tikilib. Bu qala üç hissədən ibarətdir, komanda qərargahı üçüncü mərtəbədə yerləşir. Çox güman ki, Qız qalası da Qız körpüsü kimi 13-cü əsrdə tikilib. Bəzilərinə görə, qalanın bünövrəsi islamdan qabaq qoyulub. Bu qalanın hündür və keçilməz divarının ucalığı 3 metr olan iki girişi var və girişlərdən birinin üstündə daş kitabə quraşdırılıb. Lakin təbii hadisələr nəticəsində yaranan aşınmaya görə sözügedən yazı oxunmur.
(Qız qalasının qorunması üçün heç bir tədbir görülməyib)
Qala elə tikilib ki, az qala üç tərəfdən təbii qayalarla əhatə olunub. Qalanın içində su anbarları, eləcə su quyuları var. Bu qala Şah Abbas Səfəvinin dövründə dağıdılıb ki, bunun səbəbi həmin dövrdə Azərbaycan türklərinin Səfəvilərin siyasətinə qarşı çıxması hesab olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, Şah Abbas Səfəvinin paytaxtı Azərbaycandan İsfahana köçürməsi, erməniləri, gürcüləri və farsları sarayda işə alaraq qızılbaş türklərini saraydan uzaqlaşdırması azərbaycanlıları çox acıqlandırmışdı.
Daş qala
Zaman-zaman düşmənlərin hücumuna məruz qalan Azərbaycanımız qalalar yurdu sayılır. Şəhərlərimiz strateji yerləşmə baxımından daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyi zaman qalaların sayı o ərazidə daha çox olub. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Miyana şəhərinin yerləşdiyi bölgə keçilməz dağlarına və çaylarına görə Azərbaycanın strateji ərazilərindən biri hesab olunur. Məhz buna görə bu bölgədə tarixi qalaların da sayı çoxdur.
(Daş qala)
Daş qala da Qız qalası kimi Qızıl Özən çayının vadisindən bir qədər aralıda yerləşir. Dərin dərələr və ətrafdakı iri qayalar bu tikilini alınmaz qalaya çevirib. Qalanın bütün ərazisi möhkəm qaya üzərində yerləşir və ona çatmağın yeganə yolu divarın kənarında qayalı bir hissəsinin oyulması ilə yaradılmış pilləkəndir.
Azərbaycanı öz bağrında yaşadan Miyana
Qeyd etdiyimiz kimi bu şəhər tarixən Azərbaycan şəhəri olub və şəhərin ətrafındakı yerlər, dağlar, çaylar, tikintilər, kəndlər və qəsəbələrin təxminən hamısının adı türkcə olub. Şəhərdə yaşayanlar məzhəb baxımından şiə və sünni olsalar da, onları birləşdirən amil Azərbaycan türkü olmalarıdır.
Bu gün Miyana xalqının bəlli bir kəsimi, özəlliklə də gəncləri azərbaycanlı bir türk olduqlarını unutmurlar. Bu gün Miyana gəncləri Güney Azərbaycan gəncliyinin bir parçası olaraq öz dilini, tarixini və mədəniyyətini qorumaq və yaşatmaq üçün çalışırlar. Əminliklə demək olar ki, Güney Azərbaycanın gənc nəsli bu torpağın son əsrlərdə ən oyaq və ən şüurlu nəslidir.
Miyanada Azərbaycan və türk ruhunu yaşadan sadəcə dil və kimlik məsələsi deyil, Azərbaycan türklərinə aid dəblərin və ənənələrin qorunub saxlanılmasıdır. Bu insanlar hələ də toylarında, yaslarında, xoş günlərində, kədərli günlərində, bayram dəblərində Azərbaycan türkü olduqlarını aydın şəkildə göstərirlər.
Xəbərin oxunma sayı : 739
loading...
Maraqlı
Xəbərlər
-
Azərbaycanda bank işçiləri vətəndaşlara niyə tez-tez zəng edirlər?
-
Rusiya sülhməramlıları Xankəndidə qəzaya uğradı – Ölən və yaralananlar var
-
Nigerdə müvəqqəti keçid hökuməti: “Fransa terror qruplaşmalarını dəstəkləyir”
-
Azərbaycanda I Liqa komandasının oyunları nəzarətə götürüldü - FOTO/VİDEO
-
Yanvardan həyət evlərinin qiyməti yenə artacaq? - AÇIQLAMA
-
Ceyhun Bayramov ukraynalı həmkarı ilə müzakirələr aparıb - FOTO
-
Aydın Talıbov yeni vəzifəsinin icrasına BAŞLADI
-
Sabiqlərin biznesi imperiyaları durmadan çiçəklənir... - Və yaxud Prezidentin töhmətləndirdiyi Etibar Pirverdiyevin cəzasızlığı...
-
Qərb Zelenskini əvəz etmək barədə ciddi müzakirələr aparır: Namizədlərin SİYAHISI
-
Bu şəxslərin maaşı yanvarın 1-dən artacaq - Baş nazirdən qərar
-
2023-cü ildə yüksək vəzifəyə təyin olunanlar – ARAŞDIRMA
-
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Sabiq icra başçısı xidmət rəisi təyin edildi - FOTO
-
Yanvarın 1-dən pensiyalar bu qədər artacaq - AÇIQLAMA
-
Azərbaycanda son həftədə 17 nəfər koronavirusa yoluxub - 1-i ölüb
-
Polis əməliyyat keçirdi: Külli miqdarda pirotexniki vasitələr aşkarlandı - FOTO/VİDEO
-
“Qərb Zelenskiyə əvəz axtarmağa başlayıb“ - Rusiya kəşfiyyatı
-
Mobil telefonlarla bağlı xəbərdarlıq - Bunu etməsəniz...
-
Azərbaycanda vergi daxilolmaları 4% artıb - FOTO
-
Türkiyədə daha bir xarici ölkənin nazirinin oğlu qəza törətdi: Ağır yaralı var - FOTO/VİDEO
-
Kürdəmirdə 8-ci sinif şagirdi ərə verilir? - TƏFƏRRÜAT
-
Ötən ay bahalaşan məhsullar - SİYAHI
-
“JEK”lər 2024-cü ildən ləğv olunacaq? - AÇIQLAMA
-
“Məktəblərdə tibbi yardım üçün hər şey olmalıdır, əks halda...“ - Görünməz təhlükə
-
Yağış və qar yağacaq, temperatur 3-6 dərəcə enəcək - Sabahın havası
-
Azərbaycanda bu şəxslərə də müavinət veriləcək - Qanun dəyişir
-
“Rusiya NATO-ya müharibə elan edə bilər“ - ABŞ dövlət katibi
-
DTX-də müddətli həqiqi hərbi xidmət keçənlərlə bağlı YENİ QƏRAR
-
Qaradağda avtomobil yolları əsaslı təmir ediləcək - SƏRƏNCAM
-
Taksidə tərk edilən uşağın valideyninin kimliyi məlum oldu
-
Şəkidə sahibsiz itlər sakinlərə hücum edir - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Gürcüstan parlamenti sədrini qəbul edib
-
Geomaqnit qasırğası xəbərdarlığı: Ölüm RİSKİ VAR
-
Növbədənkənar prezident seçkiləri ölkəmizin qarşısında geniş üfiqlər açacaq
-
Argentinanın yeni prezidenti üzərində itlərinin təsviri olan əsasını götürüb şok açıqlama verdi - FOTO/VİDEO
-
Nazirlər Kabineti qida və yem məhsulları ilə bağlı qərar verib
-
“Məqsədimiz kimisə qınamaq və ya pis vəziyyətdə qoymaq deyil“ - Emin Əmrullayev
-
“Ermənistanla hərbi təlimlər keçirmək niyyətində deyilik” - Aİ rəsmisi
-
Azərbaycanlı şəhidin erməni anası - VİDEO
-
Baş nazirdən qərar: Bakıda yeni kollec yaradıldı
-
Avtomobil təkərləri bazarında durğunluq yaşanır - VİDEO
-
Əliyevi seçkilərdə udmaq həddən artıq çətindir – Natiq Cəfərli qərarlarını açıqladı
-
Xankəndi stadionundan ən son görüntülər - VİDEO
-
İstehlak mallarında qüsur aşkarlanarsa, nə etməli? - VİDEO
-
Almaniya müharibəyə hazırlaşmalıdır - Broyer
-
“Vergi və gömrük rüsumları azalsa, satışımız artacaq” - Sahibkarlar
-
Yeni ildə bahalaşma gözlənilir - VİDEO
-
“Hamının ərini görmüsüz, mənimkini görməsəniz də olar“ - Səidə
-
Bunu edənlər 50 manat cərimələnəcək - VİDEO
-
“Dağlıq Qarabağ”ın ləğvi qaçılmaz idi” - Paşinyan
-
Prezident İlham Əliyevin Serbiyaya işgüzar səfəri başa çatıb - FOTO
-
“Ukrayna hakimiyyəti tamamilə qudurub” – Putin
-
Milli Məclisin sabiq üzvü Rusiyada 17 bina tikəcək - 50 milyon dollarlıq layihə
-
Prezident İlham Əliyevin Aleksandar Vuçiç ilə təkbətək görüşü olub - FOTO
-
“HƏMAS oktyabrın 7-də terror aktı həyata keçirib, biz bunu dərhal qınamışıq“ - Lavrov
-
Kino sənayesi ƏDV-dən azad olunarsa... - ARAŞDIRMA
-
İlham Əliyev və Aleksandar Vuçiç hərbi texnika və avadanlıqlara baxıblar - FOTOLAR
-
Almaniyada hakim koalisiyanın reytinqi azalır - SORĞU
-
Gələn ildən etibarən bu evlərin və obyektlərin qiyməti ucuzlaşa bilər - Yeni güzəşt
-
PSJ və “Real Madrid” razılığa gəlib - Mbappenin transferi ilə bağlı
-
Netanyahu Putinlə telefonda danışdı - Rusiya ilə İranın əməkdaşlığını tənqid etdi
-
Sabiq nazirə və Mirşahinə qarşı sui-qəsd hazırlanıb - Məhkəmə başlayır
-
Azərbaycan Serbiyanın əsl dostudur - Vuçiç
-
Qəzza zolağında intensiv döyüşlər daha iki ay davam edəcək - KİV
-
Xalqı birləşdirən Zəfər
-
Bu mobil xidmətlər pullarınızı sakitcə silir - XƏBƏRDARLIQ
-
“Forbes” onları dünyanın ən güclü qadınları seçdi - Siyahı
-
“Şuşanın ənənəvi mədəni mühiti yenidən canlanır“ - Adil Kərimli
-
Qazaxın işğal altındakı kəndlərinin son görüntüləri - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Serbiya-Bolqarıstan interkonektorunun açılış mərasimində iştirak edir - FOTOLAR
-
Bakıda xəstəxanada əməliyyat zamanı Tiktoka girib... - VİDEO
-
Azərbaycan etibarlı tərəfdaşdır, dostluq ənənələrinə həmişə sadiqdir - İlham Əliyev
-
Sabah bəzi yollarda görünüş məsafəsi məhdudlaşacaq - Xəbərdarlıq
-
Prezident İlham Əliyev Serbiyada işgüzar səfərdədir - FOTO
-
Türkiyədə terror təşkilatının 78 sığınacağı məhv edilib - VİDEO
-
Azərbaycanda bəzi yerlərdə arabir yağış, Şahdağda qar yağıb - FAKTİKİ HAVA
-
Misirdə prezident seçkisi keçirilir
-
Dünyanın ən bahalı və ən ucuz şəhərlərinin adları açıqlanıb - SİYAHI
-
“Hazırda fəaliyyət göstərən din xadimləri də attestasiyadan keçiriləcək” - Mübariz Qurbanlı
-
Argentinada futbolunda qalmaqal - Hakim oyun zamanı futbolçunu bıçaqlayıb
-
Müdafiə Nazirliyi həftəlik icmalını təqdim etdi - VİDEO
-
Dastana dönən tarix
-
BŞTİ-nin keçmiş əməkdaşı məhkəmə qarşısında: Nədə ittiham olunur?
-
Yumurtanın qiyməti artacaqmı? - ARAŞDIRMA
-
Cəlilabadda müəmma: Heyvanlar örüş sahələrindən yoxa çıxır - VİDEO
-
DYP sürücülərə müraciət etdi: “Piyadaların üzərinə su sıçratmaq yolverilməzdir”
-
Ən güclü ordu Azərbaycan Ordusudur, ən məğrur, yenilməz xalq Azərbaycan xalqıdır
-
Özünə inamının, xalqın siyasi dəstəyinə əminliyinin ən bariz göstəricisi
-
Azərbaycan xalqının öz rəhbərinə olan sevgisini bildirmək üçün gözəl bir fürsət
-
Müstəqil Azərbaycanın tarixində ilk olaraq seçkilər bütün ölkə ərazisində keçiriləcək
-
143 milyonluq cinayət işi üzrə məhkəmədə general polkovnikə: “Yanımda əfi ilan saxlayırmışam”
-
Avtomobildən 38 min manatlıq qızıl-zinət əşyaları oğurlayanlar saxlanılıblar - VİDEO
-
Bəzi işsiz şəxslərə ödənişlər ediləcək - FOTO
-
Yeni ildə 7 gün iş olmayacaq - RƏSMİ
-
Bakıda qadın azyaşlı övladını taksidə qoyub qaçdı - FOTO
-
Azərbaycan Rumıniyaya yeni səfir təyin edib - SƏRƏNCAM
-
Daha iki ölkədən səfirlərimiz geri çağırıldı - Yeni təyinatlar
-
Məhərrəm Əliyev vəzifəsindən azad olundu - Yeni vəzifəyə təyin edildi
-
Arvadından şübhələndi, tanışını evə gətirərək... - Azərbaycanda şok hadisə
-
Prezident İlham Əliyev “Euronews”a müsahibə verdi - VİDEO
-
Hər zəlzələdən sonra Xəzər dənizinin dibinin quruluşu dəyişir - VİDEO
-
“Biz beynəlxalq arenada müstəqil siyasət yürütməyə davam edəcəyik“ - Prezident
-
8-ci kilometr bazarında bu məhsullarının satışı qadağan edildi - VİDEO
-
Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri komandanı “Türk ulduzları” ilə uçdu - VİDEO
-
Dünyanın ən varlıları onlardır - Siyahı
-
Azərbaycana gələn turistin ölkədən çıxışına nəyə görə “stop qoyuldu”? - VİDEO
-
Haqqında həbs qərarı çıxarılan Somali prezidentinin oğlu Türkiyədən qaçıb - VİDEO
-
Növbədənkənar Prezident seçkiləri ilə bağlı Təqvim planı təsdiqlənib - SİYAHI
-
Azərbaycan regionda sülhün təminatçısıdır
-
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün imza ilə təsdiqlənməsini gözləyirik
-
2020-ci ilin noyabrından bu yana 340 Azərbaycan vətəndaşı mina qurbanı olub - FOTO
-
Dünya Göz Xəstəxanası vergidən yayınır? - 300 min manatlıq borc
-
“Oynadığım rollara heç vaxt baxmıram“ - Əməkdar artist
-
Bakıda məşhur gözəllik salonunda insident – 17 yaşlı qız...
-
Torpaq payı olan vətəndaşların nəzərinə: Pul ala biləcəklər
-
Zaqatala xəstəxanada mənimsəmə və... - Cinayət işi açıldı
-
Daha bir azərbaycanlı terrorçuluğa görə axtarışa verildi - FOTO
-
Bir milyon vergi borcu olan şirkətlə vergi idarəsi arasında qalmaqal
-
Ərdoğan onu “Qərbin qəhrəmanı” adlandırdı - FOTO
-
Cəsarət Valehov vəzifəsindən azad olundu - YENİ TƏYİNAT
TOP 10
ARXİV