![]() |
|














“Azərlotoreya”: Rəsmi qumar bazarı… – Dinimiz qumarı niyə haram bilir?..
Tarix 23.01.23, 16:15 |
|

Qumar oyunları sanki ilğıma bənzəyir, aldadıcı və məyusedici xüsusiyyətlərə malikdir...
Qumar oyunları bəşəriyyətin ilk zamanlarından mövcuddur. Qumar sözün əsl mənasında insanın gözü qarşısında malının mənimsənilməsidir. Azərbaycanda da qumar oynamaqla məşğul olan şəxslər var. Qumar oyunlarının təşkili və ya keçirilməsi İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 401.1-ci maddəsinə və ya Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 192–1.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq inzibati və ya cinayət məsuliyyətinə səbəb olur.
İslam dini də qumarı günah əməllərdən hesab edir. AzFakt.com bildirir ki, bu mövzu ilə bağlı Bizimyol.info xəbər portalının suallarını İlahiyyat üzrə Fəlsəfə elmlər doktoru, professional ailə müşaviri, Həyat koçu PhD. Əfzələddin Rəhimli cavablandırıb.
– Əfzəllədin müəllim, qumar oyunlarına meyilli olmağın kokündə hansı psixoloji amillər dayanır?
– İlk öncə bunu qeyd edim ki, insan beyni onu təhlükələrdən və zərərlərdən qorumaq üçün tənzimlənmişdir. Aldığımız qərarlar da, məhz bunun üzərinə qurulur. Bəzən beyin dərin düşünmədən, doğru məlumatları analiz etmədən ötəri məlumatları süzgəcdən keçirərək, zərərli olmayan hansısa bir şeyin təhlükəli olmasına, əslində faydalı olmayan başqa bir məsələnin isə xeyirli olmasına qeyri-real qərarlar ala bilir. Bunun təməlində cüzi genetik faktorlarla yanaşı, travmalar və düzgün dünya görüşün olmaması da rol oynayır. Onların bəzilərinə işarə edirik:
1) İnsan beyni düşündüyü və sahib olduğu doğru məlumatları analiz etdiyi zaman müəyyən bir enerji sərf edir. Bəzən bu enerji sərfini “təhlükə” kimi qavrayan beyin, dərin düşünməməyi, ötəriliyi, əyləncəni və əsassız məlumatları əhəmiyyətli olaraq qəbul etməyi seçir. Belə olduğu zaman isə el arasında gəzən “filankəs qumardan milyonçu oldu”, “filan oyundan qazanaraq ev aldı” kimi xəbərlərə inanmağı seçərək, bu yolla davamlı olaraq şansını və bəxtini axtarır. Deməli, qumar problemlərinin əsas mənbəyi insanın qumar davranışını motivasiya edən və davam etdirən irrasional inanc sistemidir. Bu şəxslərin qumar oyunlarına yönəlməsinin əsas səbəbləri uyğunsuz düşüncə tərzi və yanlış idraklardır. (Michael B. Walker, “The Psychology of Gambling”, Pergamon Press, 1992)
2) Qumar oyunları bəziləri üçün o deməkdir ki, siz daha dəyərli bir şey əldə etmək ümidi ilə dəyər verdiyiniz bir şeyi riskə atmağa hazırsınız. Qumar narkotik və ya spirtli içkilər kimi “beynin mükafat sistemi”ni stimullaşdırmaqla asılılığa səbəb ola bilər. Unutmaq lazım deyildir ki, davranışlar da maddələr (alkoqol, narkotik) qədər asılılıq yarada bilər. Davranış asılılığı insanın fiziki, əqli, sosial və ya maliyyə rifahı üçün hər hansı mənfi nəticələrə baxmayaraq, mükafatlandırıcı davranışda öhdəliyi ehtiva edən asılılığın bir formasıdır. Bəzi insanlar asan yolla gəlir əldə etmək üçün qumar oyunlarına yönəlirlər. Qumar oynamaqla insan həyatında əldə edə bilmədiyi bir çox qazanc və ya rahatlıqlara nail ola biləcəyinə inam formalaşdırıb və bu yolla bir növ həzz, yəni məmnunluq hissi əldə edir. Beyin “qazanmağa həvəsli” olduğu üçün, qazandıqda bunu bir mükafat kimi qavrayır. Bu gün 1 qazanc əldə etdiyi zaman, sabah 1,5 qazancı, o birisi gün isə 2 faizlik qazancı hədəfləyir. Bu qarşısı alınmayan və doyumu olmayan tolerans istəyidir.
3) Çox zaman qumar oyunlarına başlayanlar əldə etdikləri uduşun “havayı” olmasını bir mükfat kimi qavramaqdan əlavə, beyninin onu “uğur və şəxsiyyətinin önəmliliyi” kimi qəbul etdiyi üçün davamlı onun arxasınca düşür. Əslində, uduzduğu və itirdikəri qazandığından çoxdur, amma “havayı qazanc” hər kəsə nəsib olmadığı üçün və qumar oyununda bu, “sənin seçilmiş şəxs” olduğunu, bir növ “sənin dəyərli olmanı” ima etdiyi üçün, beyin ona daha çox meyillənir.
4) Qumar oyunlarında rəqabət və yarış xüsusiyyəti olduğuna görə də, beyin ona meyilli olmağı seçə bilir.
5) Qumar oynamaq istəyinin altında qeyri-adekvatlıq (natamamlıq) hissləri, psixopatliq, nevroz pozğunluqları, depressiya, çarəsizlik və dərin günahkarlıq hissi kimi bəzi psixoloji problemlər və çatışmamazlıqlar da yatır.
6) “Qumarbazın aldanması” psixoloji amilini də unutmaq olmaz. Bu nə deməkdir: Belə bir inanc var ki, bir işin uzun müddət baş verməməsi, yaxın gələcəkdə onun mütləq baş verəcəyinə səbəbdir. Yaxud bir işin davamlı baş verməsi, yaxın gələcəkdə onun baş verməməsinə səbəbdir. Məsələn, əgər şəxs uzun müddət lotereyada cekpot qazana bilmirsə, bu dəfə hökmən qazanacağına daha çox inananır. Buna inanmağına isə, “uzun müddətdir ki qazanmadığını” səbəb olaraq göstərir. Bənzər bir səhv də, eyni cinsdən, məsələn bir neçə qız övladı olan valideynlərin növbəti uşağın mütləq oğlan olmasına inanmaları kimidir.
“Qumarbazın aldanması” psixoloji amili ilk dəfə 1820-ci ildə fransız alimi Markiz de Laplas tərəfindən tədqiq edilmişdir. O, yuxarıda etdiyimiz misalı “Mümkünatlar haqqında fəlsəfi esse” kitabında yazmışdır. (Laplace, M. de P. S. (1902), A Philosophical Essay on Probabilities, London: John Wiley and Sons).
Bu yanlışlıqla əlaqəli ən məşhur hadisə isə 1913-cü ildə Monte Karlo kazinosunun rulet masasında baş vermişdir. Rulet çarxının son 10 fırlanması zamanı top hər dəfə qara rəngə enmiş, ətrafa toplaşanların əksəriyyəti “indi qırmızı gəlməlidir”-deyə düşündüyü üçün hər dəfə məbləği artırmışdır. Lakin top qara gəlməyə davam etmişdir. Maraqlıdır ki, hər dəfə qara gəldikdə, qumar oynayanlar daha çox pul qoyurdu və get-gedə məbləği artırırdılar. Təbii ki, nəticədə onların itkiləri də artırdı. Ardıcıl 26 qaradan sonra top nəhayət qırmızıda dayandı. Ümumi itkilər heyrətamiz idi. Kazino sərvət qazanmışdı. Bu hadisədən sonra qumarbazın yalanı “Monte Karlo səhvi” kimi tanınmağa başladı. (Kasner, E.I Newman, J. (1997), Mathematics and the Imagination (New York: Penguin Books)
7) Burada, “Tələyə düşmək” (Entrapment), Qeyri-real optimizm (Unrealistic Optimizm), Nəzarət İllüziyası (İllusion of Control) və sair kimi digər amillər də mövcuddur ki, ayrıca müsahibələrdə onlara toxunmaq olar.
– Bəs İslam dininin qumar və şans oyunlarına baxışı necədir?
– Dinimiz birmənalı olaraq qumar, mərc və şans oyunlarını, hansı ki, udmaq və uduzmaq nəticəli oyunları haram saymış və qadağan etmişdir. Qurani-Kərimdə buyurulur: “Ey iman gətirənlər! Şərab da (içki də), qumar da, bütlər də, fal oxları da Şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bunlardan çəkinin ki, bəlkə, nicat tapasınız!” (Maidə90)
Qumar oyunları sanki ilğıma bənzəyir, aldadıcı və məyusedici xüsusiyyətlərə malikdir. Sözsüz ki, işarə etdiyimiz kimi qumarın şirnikləndirici və yalan vədləri, bəzən də verdiyi qazancları insanların ona meyl etməsinə zəmin yaradır. Bir halda ki, bu, bataqlığa düşmüş qızıl külçəsinə bənzəyir. Onu tapmaq istəyən getdikcə dərinə batır.
Belə ki, müqəddəs kitabımızda buyurulur: “(Ya Rəsulum!) Səndən içki və qumar (meysir) haqqında sual edənlərə söylə: “Onlarda həm böyük günah, həm də insanlar üçün dünya mənfəəti vardır. Lakin günahları (zərərləri) mənfəətlərindən daha böyükdür”! (Bəqərə219)
Çirkin bir əməl olduğuna diqqət çəkilməsi və böyük günahlardan sayılması, qumarın nə dərəcədə zərərli olmasından xəbər verir. İnsanlar zahirdə onun vasitəsilə əylənir, maraq dalınca olur və ya gəlir əldə edirlər, amma insan şəxsiyyətinə, psixologiyasına, ailə quruluşuna zərbə vurmasına, yalan və fəsada, kin və düşmənçiliyə səbəbiyyət verməsi qumar oyunlarının nə qədər təhlükəli və zərərli olmasına bir sübutdur.
Allah-taala insanların doğru yola yönəlməsi üçün nazil etdiyi kəlamında buyurur: «Həqiqətən, Şeytan içki və qumarla sizin aranızda ədavət və kin salmaq, sizi Allahı yad etməkdən və namaz qılmaqdan çəkindirmək istəyir. Bu işə son qoyacaqsınızmı?» (Maidə/91)
Qeyd etmək lazımdır ki, qumar oyunları dinimizdə haqsız qazanc sayıldığı üçün ondan əldə edilən gəlir də şəxsin mülkiyyətinə keçmir və haram sayılır. Mərc gəlmək hətta ailə üzvləri daxilində belə haramdır.
Ümumiyyətlə, cəmiyyətdə qumar aləti hesab olunan hər hansı bir şeylə oyun oynamağa, yaxud oyunda mərcləşməyə heç bir vəchlə icazə verilmir. Belə oyunlarda udan tərəf udduğu və qarşı tərəfdən aldığı şeyin sahibi olmur.
Burada virtual qumar oyunlarına da işarə etmək istərdim, diqqət etmək lazımdır ki, ümumiyyətlə dinimizə görə, hər hansı bir oyunda şərt bağlamağa, mərcləşməyə icazə verilmir, baxmayaraq ki, oyun qeyri-qumar alətləri ilə oynanılsa belə. Qumar aləti hesab olunmayan hər hansı bir şeylə mərcləşmədən oyun oynamağın isə maneəsi yoxdur.
Dinimiz empatiya və anlayış dinidir. İnsanların nə hiss etməsi, hansı şəraitdə qərarlaşmasını anlamaq, imanın əsas əlamətlərindəndir. Başqalarının qəmlənməsindən kiminsə sevinməsinə icazə verilməməsi də qumarın haram buyurulması amillərindən biri olaraq bilinir. Çünki bəndəni düşünməyən, onun ağrı-acılarına laqeyd qalan şəxs, Allahı düşünə bilməz. Necə də gözəl söyləmişdir Hz. Əli (ə): «Səni Allahı yad etməkdən yayındıran hər bir şey qumar sayılır.» (Biharul-Ənvar, c. 37, səh. 157, hədis 2)
Xəbərin oxunma sayı : 778
Sosial
Xəbərlər
-
Monika Belluççi məşhur jurnalın üz qabığında - Fotolar
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
Ceyhun Bayramovla Pakistanlı həmkarı arasında telefonla danışığı olub - Müzakirə
-
“Demişdi ki, şah damarıma bıçaq soxaraq məni öldürəcək” - Namus, yoxsa mülk davası?
-
Nizami rayonunda uşaqların oyun meydançasını parkinqə çeviriblər - VİDEO
-
Qarpızlar sahələrdə qaldı - Yerində 5- 10 qəpiyə təklif olunur (VİDEO)
-
Həbsxanada atalığının zorladığı azyaşlı sığınacağa yerləşdirilib - Dövlət Komitəsi
-
Avropa 1940-cı illərdən bəri ən böyük təhdidlərlə üz-üzədir - Danimarka Baş naziri
-
Sabiq deputat Fəzail Ağamalı dələduzluqda ittiham olunur - Özü isə deyir ki...
-
Boşananlar niyə sistemdə evli kimi görünür? - AÇIQLAMA
-
Azərbaycan və Rusiya Fövqəladə Hallar nazirlikləri arasında fəaliyyət planı imzalanıb - FOTO
-
Zərərçəkənlər danışdı - Vardanyanın məhkəməsi
-
Pərvin barmağındakı üzükdən danışdı: “Bitən bitdi, gedən getdi”
-
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü - FOTO
-
Bakıda qadının evindən 10 kq narkotik aşkarlandı - VİDEO
-
“Xəbər bizi son dərəcə sarsıtdı“ - İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi
-
Nəsimi rayonu “Köhnə Təzə Bazar” da qanunsuz tikinti aparılır? - VİDEO
-
Müharibə vaxtı qonşu ölkələrin İsraillə hərbi əməkdaşlığı təsdiqlənməyib - Pezeşkian
-
Prezident İldırım Vəliyevə ali xüsusi rütbə verdi - Sərəncam
-
Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
-
Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - SİYAHI
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Əməliyyat zamanı canlı yayım açan həkim barəsində araşdırma başlanılacaq - RƏSMİ
-
Bu rayonda 20 mindən artıq abonent qazsız qalacaq - Xəbərdarlıq
-
“Qapalı Mədəniyyət Evi, açıq bazar: Fəridə Babayeva işəgötürmə adıyla kimləri aldadıb?
-
Azərbaycanda suçiçəyinə yoluxma sayı artıb - RƏSMİ
-
14 il “iş“ almış şəxsi “azad etdirmək“ istədi, özü 2 il “iş“ aldı - Dələduzluq
-
Borclunun qazı nə vaxt dayandırıla bilər? - Yeni qanun hazırlanır
-
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” adlı konfrans keçirilib - FOTOLAR
-
Yuyucu toz yerinə duz satılır? - Azad İstehlakçılar Birliyi araşdırma tələb edir
-
Trampdan Almaniyaya təklif: “Ukraynaya “Patriot” göndərin“
-
Bu şagirdlərə pulsuz məktəbli formaları veriləcək - Müqavilə
-
“Eurohome”da yerləşən “Keşlə” bazarında yararsız balıq məhsulları satılırmış - FOTOLAR
-
“Rusiya hazırdır, Ukraynanın cavabını gözləyirik” - Hakan Fidan
-
Vaxtından əvvəl pensiyaya çıxmaq istəyən rəisin başına iş gəldi - 14 300 manat vermişdi
-
Qarabağa səfərlərlə bağlı icazə prosedurları sadələşdirilir - Müddət 5 gün oldu
-
Texasda ştatında daşqın - Ölənlərin sayı 100-ü ötüb
-
Yeni şəxsiyyət vəsiqəsini almaq məcburidir? - Deputatlar açıqladı
-
Sabah yağış yağacaq - Çimərliklərdə temperatur necə olacaq?
-
Evimiz və ofislərimiz xaricdən izlənirmiş - DTX mühüm əməliyyat keçirdi
-
“Mən ləyaqətli ölümdən və ya şəhidlikdən qorxmuram“ - Məsud Pezeşkian
-
Azərbaycanda qaz və işıqla bağlı aylıq sabit tariflər - 1 manatı aşmayacaq
-
Bakıda magistral kəmər yenilənir - Su kəsiləcək
-
Parlament Naxçıvan Konstitusiyasına dəyişiklikləri QƏBUL EDİB
-
Tanınmış azərbaycanlı bəstəkar Türkiyədə buna görə ölübmüş - TƏFƏRRÜAT
-
Erməni kilsəsinin “azad edilməsinə“ şəxsən rəhbərlik edəcəm - Paşinyan
-
“Kiyevə silah tədarükünün dayandırılmasına görə məsuliyyət daşımıram“ - Tramp
-
Milli Məclisin iclası keçirilir - Gündəlikdə 15 məsələ var
-
“Bəzən diplomatik şəkildə və zarafatla deyirik ki...“ - Hikmət Hacıyev
-
Tanınmış iş adamının oğlu binadan yıxılaraq öldü - FOTO
-
Kredit faizləri bahalaşıb - Səbəb nədir? VİDEO
-
Hamilə qadınlar bu xidmətlərdən pulsuz yararlana bilərlər - TƏBİB
-
Albalı və gilas paytaxtda bahalaşıb - Qiymətlər
-
Bakıda avtobusla yük maşını toqquşub - VİDEO
-
Kəlbəcərdə hərbçilər qəzaya düşdü - Yaralılar var
-
“İranla bağlı sanksiyaları ləğv etmək istəyərdim” - Tramp
-
Bakının kirayə mənzil bazarında vəziyyət necədir? - VİDEO
-
Ebrunun mahnısının Nuridən oğurlandığı iddia edildi - VİDEO
-
Bakıda qadını öldürüb gölün sahilinə atdılar - Əri saxlanıldı
-
Hakan Fidan Lavrovla görüşdü - BRİCS sammitində
-
“İşğaldan əvvəl zəng vurub bizi təhqir edirdilər” - Məhkəmə+Fotolar
-
“MedEra Hospital”da falçı otağı: Elnur Əli həkimdirmi?
-
Abşeronda yaşayış binasında partlayış, xəsarət alanlar var - VİDEO
-
Rektor təyin olunan Nazim Pənahov kmdir? - DOSYE
-
Sabah bu ərazidə qaz təchizatı müvəqqəti dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
`“Aztelekom“un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
-
Ərdoğan DEM Partiyasının nümayəndələri ilə görüşdü - FOTO
-
“Xamenei inanır ki, amerikalı investorlar İrana gələ bilər“ - Pezeşkian
-
Deputata məxsus olduğu deyilən şirkətə 124 minlik sifariş - TENDER
-
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Film istehsalı üçün çəkilmiş xərclər... - Hökumət yeni qərar verdi
-
DTX və DSX-dan birgə əməliyyat - Bunun qarşısı alındı
-
Rusiyada bu gün işdən çıxarılan nazir intihar etdib - Özünü güllələyib
-
Kosmetoloq Dr. Fateh Abbaslıdan tərbiyəsiz paylaşım - FOTO
-
Özünü Türkiyədən gələn vəkil kimi təqdim edib, türkcə danışıb - Azərbaycanda ŞOK dələduzluq işi
-
Rusiyalı nazir Bakıya gəldi - İkitərəfli görüşlər keçirək
-
“Azərbaycan Suriyaya qaz ixracına hazırdır“ - “Texniki imkanlar və resurslar mövcuddur“
-
Bu quruma rəis və rəis müavini təyin olundu - FOTO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
MİDA tikdiyi binadan kirayə götürdüyü mənzili satdı - MƏHKƏMƏ İŞİ
-
Azərbaycanda bu müəllimlər 2250 manat alacaq - SİYAHI
-
İş yerində baş verən qanlı qətl - Bıçağı sinəsinə vurmuşdu
-
“Moskva ilə Bakı tərəfdaş və müttəfiq olaraq qalmalıdır“ - Kreml
-
Ödənilə bilməyən bu borcları dövlət qaytaracaq - Qanun dəyişir
-
“Azərişıq” bu şübhəli şirkətə 1 ayda 26,3 milyonluq sifariş verib - TENDER
-
Vərəsəliklə bağlı yeni qaydalar - Prezident təsdiqlədi
-
“Saakaşvili əfv edilməyəcək“ - Şalva Papuaşvili
-
Xanımla videosu yayılan təşkilat rəhbəri şikayətçidir - “Qudurmusuz”
-
Nizami rayonunda Heydər Əliyev parkının ərazisi kimə satılıb? - VİDEO
-
Prezident yeni rektor təyin etdi - SƏRƏNCAM
-
Müharibədən sağ qayıdan qazi “tükdönmə” əməliyyatından öldü - VİDEO
-
Kamran Əliyev vətəndaşları qəbul edəcək - Bu tarixdə
-
24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
-
Yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - Sabahın havası
-
Rusiyada azərbaycanlılara qarşı YENİ təzyiq: İşçilər yataqxanadan çıxarılır
-
Türkiyə ordusuna şəhid sayı 12-yə yüksəldi - Metan qazı faciəsi
-
“Gürcüstan hökumətinə qarşı şantaj siyasəti aparılıb“ - Kobaxidze
-
Bu müəllimlərə 2250 manat veriləcək - SİYAHI
-
Magistraturaya qəbul olmaq istəyənlərin nəzərinə: İyulun 13-dək...
-
Qeyri-rəsmi nikahdan doğulan uşaqların sayının bölgələrdə çoxluğunun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Ukrayna Almaniyadan bu silahları istəyib - Siyahı yayımlandı
-
Prezidenti İlham Əliyev qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
“Narahatlığa heç bir əsas yoxdur” - MN-dən əhaliyə çağırış
-
Aeroport yolunun ortasında dayandı, qəzaya səbəb oldu - VİDEO
-
Bakı Limanına yeni baş direktor təyin edildi - Dosye
-
Xaricdən məhsul gətirənlərin nəzərinə! - VİDEO
-
“Ukraynaya çox kömək edirəm, amma...“ - Tramp
-
Azərbaycanda bu valyutalar UCUZLAŞDI
-
Beyləqanda ustalar hündürlükdən yıxıldı - Biri öldü
-
Türkiyə ordusuna şəhid sayı 8-ə yüksəldi - Metan qazı faciəsi
-
Yasamalda yeni binanın tikintisi təhvil verilmir - Sakinlərdən şikayət (VİDEO)
-
Xankəndidə möhtəşəm beynəlxalq tədbir
-
Azərbaycan üçün önəmli regional əməkdaşlıq platforması
-
Nəsrin Bodrumda transparan libası ilə diqqət çəkdi - FOTOLAR
-
“ABŞ və İsrail İrana hücuma görə məsuliyyət daşımalıdır“ - Nazir
-
Bakıda kanalizasiya suları birbaşa dənizə axıdılır - VİDEO
-
Naxçıvanda min bir dərdə dərman olan suyun sirri nədir? - VİDEO
-
Azərbaycanda torpaqların kadastrının dronlarla xəritələnməsi təklif edilir - VİDEO
-
BRİKS liderlərindən İsrailə sərt tələb: “Qoşunlarını dərhal Suriyadan çıxar”
-
ECO-nun Zirvə görüşü yeni reallıqların, uğurların təqdimatıdır
TOP 10
ARXİV