![]() |
|














Trolları necə cilovlamalı? – “Vaşinqton Post”
Tarix 21.11.22, 15:55 |
|

ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində “Qlobal mem savaşında trollara qarşı duran elfləri dəstəkləməyin zamanı çatıb” başlıqlı məqalə dərc olunub. Yazının müəllifi Tomas Kent vaxtilə “Azad Avropa/Azadlıq” radiosuna rəhbərlik edib, hazırda ABŞ-da Çeymstaun Fondunun baş elmi işçisi, Kolumbiya Universitetinin müəllimi, həmçinin dezinformasiyalarla mübarizə üzrə məsələhətçidir.
Novator.az məqaləsini ingiliscədən çevirib oxuculara təqdim edir.
Kremlin Ukrayna təcavüzünə haqq qazandırmaq üçün saxta məlumatlardan, qəsd nəzəriyyələrindən intensiv istifadəsi bir daha dezinformasiyaya qarşı hərtərəfli siyasət yürütməyin zəruriliyini ortaya qoydu.
Ukrayna münaqişəsi həm də bu işi kimlərin görməyə daha çox həvəsli olduğunu üzə çıxardı. Yaxşı dərsdir. Aydın oldu ki, bu sahədə ən böyük uğurlara imza atan ictimai fəallar, qeyri-hökumət sektorunun nümayəndələridir.
Azad cəmiyyətləri təhdid edən Rusiya dezinformasiyalarına ən güclü müqaviməti demokratik ölkələrdə həyata keçirilən ictimai kampaniyalar göstərir.
Son illər ABŞ hökumətinin dezinformasiya ilə mübarizə səyləri əsasən uğursuzluğa düçar olub. Bəzi rəsmilər dezinformasiya yayanlara qarşı az qala onların öz metodları ilə mübarizə aparır, təbliğatçı, təşviqatçı olmağa girişirlər. Halbuki qərəzli məlumatları kəsərdən salmaq üçün nəsə uydurmağa, əks-dezinformasiyalar düzüb-qoşmağa ehtiyac yoxdur, eləcə həqiqəti inadkarcasına, ucadan və koordinasiya olunmuş şəkildə söyləmək gərəkdir.
Bu yaxınlarda ABŞ-ın xaricdə maraqlarını müdafiə etmək məqsədilə sosial şəbəkələrdə üstüörtülü aparılan kampaniyanın ifşa edilməsi hökumətin belə əməliyyatlarda çox naşı olduğunu təsdiqləyir.
Gör-götür dünyasıdır, Şərqi Avropanın qeyri-hökumət təşkilatlarının onlayn ordusundan öyrənmək lazımdır. Bu ordu əsasən könüllülərdən ibarətdir. Onlar həm çox səmimi, həm də çox təcrübəlidirlər, ABŞ hökuməti ilə müqayisəyə belə gəlməzlər.
Könüllülər dəstəsi fəal şəkildə internetdə trollarla döyüşür, konspiroloji versiyaların dolaşdığı onlayn çatlara girib uydurmaları darmadağın edir, şirkətləri dezinformasiya çap edən saytlara verdikləri reklamları dayandırmağa çağırır və Rusiya təbliğatına rişxənd edən memlər yayırlar.
Mem, yaxud internet memi xəbər saytlarının və ya sosial şəbəkələrin sayəsində bir neçə günə məşhurlaşan insana, sözə, hadisəyə, videoya, heyvana, əşyaya deyilir.
Bugünlərdə Litvada işıq üzü görən bir yazının başlığı memə çevrilmişdi: “Babam deyir Rusiya müharibəni udacaq. Sizin də ailənizdə dəli var?”
Litvada özünü elflər adlandıran məşhur bir qrup fəaliyyət göstərir. Yeddi il qabaq yaranıb. İndi minlərlə üzvü var. Başqa dövlətlərin ərazisində, o cümlədən Baltik ölkələrində, Çexiyada da elflər ortaya çıxıb.
Elflərin adı mifologiyadan götürülüb. Elf qədim german-skandinav mifologiyasında və kelt folklorunda insanabənzər fövqəltəbii varlığa deyilir.
Elflər kimi spontan şəkildə ortaya çıxmış başqa vətəndaş təşəbbüsləri də mövcuddur. Bu ilin fevralında Rusiya Ukraynaya növbəti hərbi təcavüzə keçəndə yaranmış NAFO-nu (North Atlantic Fellas Organization) misal göstərmək olar.
Elflərə qayıdaq. Onlar adətən sosial mediada digər fəalların, karikaturaçı-rəssamların işlərini paylaşır, beləliklə, demokratiyanın keşiyində duran məlumatları, materialları daha da zənginləşdirir, dolğunlaşdırırlar.
Belə fəaliyyətə elflərin olmadığı ölkələrdə də rast gəlmək mümkündür, amma həmin ölkələrdə bu iş koordinasiyalı şəkildə, kütləvi surətdə həyata keçirilmir, adətən bir-biri ilə əlaqəsi ya heç olmayan, ya da əlaqələri çox zəif olan təşkilatların, yaxud kiçik vətəndaş qruplarının məhdud təşəbbüsü kimi təzahür edir.
Belə təşəbbüslərdə inandırıcı videoların hazırlanması, təsirli memlərin yaradılması, dezinformasiya kampaniyalarının anındaca aşkarlanıb ifşa edilməsi baxımından təcrübə çatışmazlığı duyulur. Bu cür məhdud təşəbbüslərin müəllifləri əsasən şəhər elitasını təmsil edirlər. Dezinformasiyaların əsas hədəfi isə əyalət sakinləri, sadə kənd camaatı, zəif təhsilli qruplardır və belə kateqoriyaya aid insanlar şəhər elitasına o qədər də etimadla yanaşmırlar.
Demokratiyanın təhdid altında olduğu ölkələrdə ictimai kampaniya təşkilatçıları maliyyə çətinlikləri ilə üzləşə bilərlər. Çünki belə ölkələrdə korrupsiya subyektləri bir qayda olaraq ictimai təşəbbüsləri sıxışdırır, onları daima xarici dövlətlərin maraqlarına xidmət etməkdə qınayır. Bu isə vətəndaşları və biznes qurumlarını ictimai kampaniyalara dəstək verməkdən çəkindirir.
Bəzi ictimai fəallar xarici ianələrdən birmənalı şəkildə boyun qaçırsa da, hər halda xarici hökumətlərin və fondların yardımını qəbul etməyə hazır olanlar da var. Yardım kampaniyaları isə çox vacibdir, bir sıra donorların yardım proqramlarına nəzər yetirib bunun əyani sübutunu görmək olar.
Şərqi Avropa ölkələrinin bəzi sakinləri mənə fəaliyyətlərini tam dayandırmaq məcburiyyətində qaldıqlarını deyiblər, çünki dezinformasiyaların monitorinqini aparmaq, könüllüləri cəlb etmək, təşkilatlandırmaq üçün onların hətta bir nəfəri də işə götürməyə imkanı olmayıb.
Amerikanın 50 min, yaxud 100 min dollarlıq maliyyə yardımı belə ölkələrdə hansısa komandanı bir il saxlamağa kifayət edə bilər.
İctimai fəalların informasiya əməliyyatları hazırlayıb lazımi auditoriyaya çıxara bilməsi üçün daimi, əlçatan peşəkar yardıma da ehtiyac var.
Öz işinə sadiq ictimai fəallar böyük potensiala malikdirlər. “ABŞ hökuməti informasiya sahəsində hansı addımları atmalıdır” sualı ətrafında müzakirə aparanda biz bu faktoru yaddan çıxarmamalıyıq.
Xəbərin oxunma sayı : 823
loading...
Analiz
Xəbərlər
-
Sabah dağlıq və dağətəyi rayonlarda qar yağacaq - Xəbərdarlıq
-
“Gömrük tarifi haqqında” Qanuna dəyişiklik edildi - FƏRMAN
-
“Vasif Talıbovun evinə polislər basqın etdi, vinçester silahları tapıldı” – İddia
-
Neftçalada narazılıq pik həddə: sabiq icra başçısı Mirhəsən Seyidova dərs keçdi – “Sənin 1 yaşın vardı…”
-
Bakıda binanın mansardına əlavə balkon inşa edildi - FOTO
-
Mühəndis bölmələri döyüş təlimində - FOTO/VİDEO
-
Azərbaycan və Misir prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - FOTO
-
“Rusiya yeni hücuma hazırlaşır” - Ukrayna Təhlükəsizlik Şurası
-
Səfirliyimizdə terrorçunu zərərsizləşdirən qəhrəman əməliyyat olundu - VİDEO
-
Misir Prezidenti Əbdülfəttah Əs-Sisinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTO
-
“İrandakı etirazçılar Azərbaycan səfirliyinə hücuma görə SEPAH-ı günahlandırırlar” - ABŞ institutu
-
“Başıma gələnlər Zelenski üçün açıq “mesaj”dır” - Saakaşvili
-
Ata qızının lüt şəkilləri yayılmasın deyə evini satdı - Abşeronda ailəli qadın keçmiş sevgilisi ilə...
-
“Bayden İranla münasibətlərin həllində hərbi yolu istisna etmir“ - KİV
-
Azərbaycana məxsus “Mi-8” helikopterini erməni terrorçularının vurmasından 31 il ötür
-
Küsülü məşhurlar gecəyə eyni geyimdə gəldilər - FOTO
-
Günün transfer xəbərləri: “Milan“ axtardığını “Mançester Siti“də tapdı
-
“Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə hücumu pisləyirik“ - İsveç XİN
-
Təbrizdə qürurverici görüntülər - Şəhidimiz alqışlarla anıldı - VİDEO
-
“Onun haqqında ən sərt tədbirlər görülə bilər” - Elman Nəsirov
-
Səfirliyimizə hücum belə planlaşdırılıb - Yeni görüntülər
-
“Qardaş Azərbaycan xalqı ilə həmrəyik” - Pakistan XİN
-
Misir Prezidentinin Bakıda Azərbaycanın iş adamları ilə görüşü olub - FOTO
-
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonla danışıb - Səfirliyimizə terror hücumu müzakirə olunub
-
Emin Topçiyevin direktoru olduğu daha 3 şirkət ləğv olunur – Təfərrüat
-
DİN nəqliyyat vasitələrinin texniki baxışı ilə bağlı məlumat yaydı - VİDEO
-
“Bizim pullarla Türkiyədə özünə villa, ev, obyekt alır“ - “Korkmaz Group“un sahibindən şikayət
-
Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə terror Azərbaycan dindarları tərəfindən hiddətlə qarşılanır - QMİ-dən bəyanat
-
Röyaya BDU-nun diplomunu Abel Məhərrəmov nə üçün hədiyyə edib? - İLGİNC MƏQAM
-
Hikmət Hacıyev Britaniya səfiri ilə görüşdü - FOTO/VİDEO
-
Tehranda səfirliyimizə hücumun ardından ermənilər küçələrə töküldülər - VİDEO
-
Azərbaycanda son sutkada 24 nəfər koronavirusa yoluxub - 3 nəfər ölüb
-
Səfirliyimizə hücum edən şəxsin görüntüsü yayıldı - FOTO/VİDEO
-
Azərbaycanda əmlakın qeydiyyatı ilə bağlı xərclər azaldılacaq
-
Ərdoğan Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə mənfur hücumu qınadı - FOTO
-
Tehranın polis rəisi başqa vəzifəyə keçirilib - FOTO
-
Hikmət Hacıyev İsrailin ölkəmizdəki səfiri ilə görüşdü - FOTO/VİDEO
-
Mehriban Əliyeva səfirliyə silahlı hücumla bağlı paylaşım etdi - FOTO
-
Ermənilərin viran qoyduğu Kəlbəcərin Sarıdaş kəndi - FOTO
-
Fond Əhməd Əhmədzadənin oğlunun şirkətindən ofis icarəyə götürür – 90 minə...
-
İranın Azərbaycandakı səfiri XİN-ə ÇAĞIRILDI
-
Misir Prezidenti Azərbaycana səfərə gəldi - FOTO
-
Səfirliyə hücum anının daha bir görüntüsü yayıldı - VİDEO
-
“Terror hücumunu törədənlər ən sərt şəkildə cəzalandırılmalıdır“ - Ceyhun Bayramov
-
“Bu, əvvəlcədən planlanlaşdırılmış, kəşfiyyatı aparılmış bir hadisədir” - Türkiyəli general
-
“İsrail səfirliyi Azərbaycan xalqı ilə həmrəydir“ - Corc Dik
-
Səfirliyimizə terror hücumunda şəhid olan Orxan Əsgərov kimdir? - FOTO/VİDEO
-
“Azərbaycanın İrandakı səfirliyinin əməkdaşları təxliyə olunur“ - XİN
-
İsrail ordusu HƏMAS-ın yeraltı raket zavodunu bombalayıb - VİDEO
-
Prezident İrandakı səfirliyimizə hücumu qınadı, başsağlığı verdi - FOTO
-
“Bütün məsuliyyət İran tərəfinin üzərinə düşür“ - Azərbaycan XİN
-
“Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə hücum məni dəhşətə gətirdi“ - Aİ nümayəndəsi
-
Terrorçu səfirliyə belə daxil olub - Səfirliyə hücumun görüntüləri (VİDEO)
-
“İran qırmızı cizgiləri aşdı“ - “Qonşu ölkədəki fanatik dairələr azğınlaşıb“
-
“Azərbaycan səfirliyinə hücum bizi şoka salıb” - Rusiya XİN
-
Bakıda bir ərazidən səkkiz qumbara tapıldı - FOTO/VİDEO
-
Türkiyə İrandakı səfirliyə hücumu pislədi - “Azərbaycanın yanındayıq“
-
Azərbaycan XİN İrandakı səfirliyimizə hücumla bağlı məlumat yaydı
-
İlon Mask “Twitter”in yeni səhmlərini satmaq istəyir: Danışıqlar aparılır
-
Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə silahlı hücum: Ölən və yaralanan var (FOTO/VİDEO)
-
“Holokost qurbanlarını yad edir və yas tuturuq“ - Azərbaycan XİN
-
Azərbaycanda dollar ucuzlaşacaqmı? - FOTO
-
Bəzi süd məhsullarının qiymətinin kəskin bahalaşmasının səbəbi nədir? - AÇIQLAMA
-
Erkin Qədirli AŞPA-da Rusiyanın təcavüzkarlığından danışdı - VİDEO
-
Paytaxtın hansı küçələrində tıxac var? - SİYAHI
-
Xankəndi-Laçın yolunda aksiya 47 gündür davam edir - FOTO
-
Aygün Kazımovanın həyatında rolu olan 10 kişi
-
Ən çox maaş alan futbolçu kimi tarixə düşəcək - Rekord məbləğ
-
Qubada içməli suya həsrət qalan kənd sakini: “Sonra deyirlər ki, camaat köçüb gedir şəhərə” - VİDEO
-
Samir Adıgözəlli Moskvada saxlanıldı - VİDEO
-
Naxçıvan sakinləri işsizlikdən şikayət edir - VİDEO
-
Aksiyaçılar dünya ictimaiyyətini ekologiyanı qorumağa çağırırlar - Etiraz davam edir
-
Rusiyanın güvəndiyi dağlara qar yağır - Serbiya sanksiyalara qoşulur?
-
Bakıda bir məhlədə 13 gəncin adına 1 milyon manata yaxın borc bildirişi gəlib - VİDEO
-
Sənədsiz evi olanların nəzərinə: Sakinlər qeydiyyatdan çıxarılır - Video
-
Pensiyası kəsilən fiziki məhdudiyyətli uşağın ailəsi şikayətçidir - VİDEO
-
Eynulla Fətullayev Aydın Canıyevi həbs etdirdi - FOTO
-
TƏBİB-dən valideynlərə xəbərdarlıq: Uşaqları xəstəlikdən necə qorumalıyıq? - VİDEO
-
“Barselona”dan dünya rekordu - FOTO
-
Vardanyan Xankəndinə köçməyə niyə razılaşıb? – İki səbəb var...
-
Gömrük işçilərinin qanunsuz əməlləri ifşa olundu - Rəsmi
-
Qərbi Azərbaycana Qayıdış Konsepsiyasının TAM MƏTNİ
-
Müharibədə iştirak etdi, intihar etmək istədi - Aygün Kazımovanın vəsiyyəti nə olmuşdu? + FOTO
-
Ağdam-Füzuli avtomobil yolunun inşası sürətlə davam etdirilir - FOTO/VİDEO
-
Tanklardan sonra qırıcı təyyarələr: Ukrayna cəbhəsi genişlənə bilər
-
Parlament buraxıla, referendum keçirilə bilər - Hazırlıqlar başladı
-
Qida texnoloqundan iddia: “Çörəyə də haram qatırlar”
-
Son sutkada 43 yeni yoluxma faktı qeydə alınıb - FOTO
-
DSMF bu şəxsdən ofis icarəyə götürdü – Ayda 96 min verəcək...
-
“Minsk Qrupu artıq fəaliyyət göstərmir“ - Dövlət Departamenti də etiraf etdi
-
Pikedən Şakiraya yeni cavab: İlk dəfə yeni sevgilisi ilə bağlı paylaşım etdi - FOTO
-
Sabiq bələdiyyə sədri 2 milyon manata yaxın torpaq sahələrini satmağa cəhd göstərib - İTTİHAM AKTI
-
Geri qaytarılan 427 dissertasiyaya görə kim cavab verəcək? - “Elə institut var ki, 10-15 işi…”
-
Vilayət Eyvazov vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirib - FOTO, VİDEO
-
“Putinlə görüşməkdə maraqlı deyiləm“ - Ukrayna lideri
-
“Ərdoğanı çox sevirik, çünki...” - Maduro
-
Gömrükdən kim daha çox pul yığıb: Mehdiyev, yoxsa Bağırov?
-
“Mənə bir neçə dəfə sui-qəsd cəhdi olub, amma heç hara getmədim” - Volodimir Zelenski
-
“Sən həm yeyirsən, həm də danışırsan...“ - Vitse-spikerdən Erkin Qədirliyə etiraz
-
Keçmiş kəşfiyyatçı Putinin bunkerlərindən danışdı: Rusiya prezidenti harada gizlənə bilər?
-
“Torpaq islahatı elə-belə aparılıb” - Eldar İbrahimov
-
Azərbaycanda banklar son bir ildə nə qədər pul qazanıblar? - Tam siyahı
-
Bakının bu ünvanında evlər söküləcək - Kvadratına 3 min AZN kompensasiya
-
Milli Məclisin İntizam Komissiyası Erkin Qədirlini müzakirəyə çıxara bilər
-
“Şlyapa Zahid“ ev dustaqlığına buraxılmasını istəyir - MƏHKƏMƏ
-
“Bakıda vəzifəli şəxs vətəndaşdan pul alarkən yaxalanıb“ - Baş Prokurorluq
-
Dövlət sektorunda işləyənlərin 75 faizinin özünün və ya ailə üzvünün kredit borcu var - SORĞU
-
Respublika Kinematoqrafçılar İttifaqında kütləvi İSTEFA
-
“İrandakı etiraz aksiyaları kuliminasiya nöqtəsinə çatıb” - ABŞ institutu
-
Baş Prokurorluq Gömrük Komitəsində əməliyyat keçirir - Rəsmi
-
Müəllimlərin maaşı nə vaxt artacaq? - Deputat açıqladı
-
Seymur Talıbovla Röya Ayxan BDU-ya necə qəbul olunub? - DİM açıqladı
-
“Rusiya Paşinyanı Vardanyanla əvəz etmək istəyir” - “The Washington Times”
-
Zelenski Baydenə təşəkkür edib: “Bu qələbəyə gedən yolda mühüm addımdır”
-
Banklar dollar almaqdan niyə imtina edir? – Sonuncu hərracda satış olmayıb...
-
Xankəndi-Laçın yolunda aksiya 46 gündür davam edir
-
Daşaltı əməliyyatından 31 il ötür
-
Gənc aktrisa Üzel Kərimova necə formada qalır? - FOTO
-
Messinin hədəfi: MLS, yoxsa Avropa?
-
Kartof kəskin bahalaşdı - VİDEO
TOP 10
ARXİV