|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Trolları necə cilovlamalı? – “Vaşinqton Post”
Tarix 21.11.22, 15:55 |
|
ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində “Qlobal mem savaşında trollara qarşı duran elfləri dəstəkləməyin zamanı çatıb” başlıqlı məqalə dərc olunub. Yazının müəllifi Tomas Kent vaxtilə “Azad Avropa/Azadlıq” radiosuna rəhbərlik edib, hazırda ABŞ-da Çeymstaun Fondunun baş elmi işçisi, Kolumbiya Universitetinin müəllimi, həmçinin dezinformasiyalarla mübarizə üzrə məsələhətçidir.
Novator.az məqaləsini ingiliscədən çevirib oxuculara təqdim edir.
Kremlin Ukrayna təcavüzünə haqq qazandırmaq üçün saxta məlumatlardan, qəsd nəzəriyyələrindən intensiv istifadəsi bir daha dezinformasiyaya qarşı hərtərəfli siyasət yürütməyin zəruriliyini ortaya qoydu.
Ukrayna münaqişəsi həm də bu işi kimlərin görməyə daha çox həvəsli olduğunu üzə çıxardı. Yaxşı dərsdir. Aydın oldu ki, bu sahədə ən böyük uğurlara imza atan ictimai fəallar, qeyri-hökumət sektorunun nümayəndələridir.
Azad cəmiyyətləri təhdid edən Rusiya dezinformasiyalarına ən güclü müqaviməti demokratik ölkələrdə həyata keçirilən ictimai kampaniyalar göstərir.
Son illər ABŞ hökumətinin dezinformasiya ilə mübarizə səyləri əsasən uğursuzluğa düçar olub. Bəzi rəsmilər dezinformasiya yayanlara qarşı az qala onların öz metodları ilə mübarizə aparır, təbliğatçı, təşviqatçı olmağa girişirlər. Halbuki qərəzli məlumatları kəsərdən salmaq üçün nəsə uydurmağa, əks-dezinformasiyalar düzüb-qoşmağa ehtiyac yoxdur, eləcə həqiqəti inadkarcasına, ucadan və koordinasiya olunmuş şəkildə söyləmək gərəkdir.
Bu yaxınlarda ABŞ-ın xaricdə maraqlarını müdafiə etmək məqsədilə sosial şəbəkələrdə üstüörtülü aparılan kampaniyanın ifşa edilməsi hökumətin belə əməliyyatlarda çox naşı olduğunu təsdiqləyir.
Gör-götür dünyasıdır, Şərqi Avropanın qeyri-hökumət təşkilatlarının onlayn ordusundan öyrənmək lazımdır. Bu ordu əsasən könüllülərdən ibarətdir. Onlar həm çox səmimi, həm də çox təcrübəlidirlər, ABŞ hökuməti ilə müqayisəyə belə gəlməzlər.
Könüllülər dəstəsi fəal şəkildə internetdə trollarla döyüşür, konspiroloji versiyaların dolaşdığı onlayn çatlara girib uydurmaları darmadağın edir, şirkətləri dezinformasiya çap edən saytlara verdikləri reklamları dayandırmağa çağırır və Rusiya təbliğatına rişxənd edən memlər yayırlar.
Mem, yaxud internet memi xəbər saytlarının və ya sosial şəbəkələrin sayəsində bir neçə günə məşhurlaşan insana, sözə, hadisəyə, videoya, heyvana, əşyaya deyilir.
Bugünlərdə Litvada işıq üzü görən bir yazının başlığı memə çevrilmişdi: “Babam deyir Rusiya müharibəni udacaq. Sizin də ailənizdə dəli var?”
Litvada özünü elflər adlandıran məşhur bir qrup fəaliyyət göstərir. Yeddi il qabaq yaranıb. İndi minlərlə üzvü var. Başqa dövlətlərin ərazisində, o cümlədən Baltik ölkələrində, Çexiyada da elflər ortaya çıxıb.
Elflərin adı mifologiyadan götürülüb. Elf qədim german-skandinav mifologiyasında və kelt folklorunda insanabənzər fövqəltəbii varlığa deyilir.
Elflər kimi spontan şəkildə ortaya çıxmış başqa vətəndaş təşəbbüsləri də mövcuddur. Bu ilin fevralında Rusiya Ukraynaya növbəti hərbi təcavüzə keçəndə yaranmış NAFO-nu (North Atlantic Fellas Organization) misal göstərmək olar.
Elflərə qayıdaq. Onlar adətən sosial mediada digər fəalların, karikaturaçı-rəssamların işlərini paylaşır, beləliklə, demokratiyanın keşiyində duran məlumatları, materialları daha da zənginləşdirir, dolğunlaşdırırlar.
Belə fəaliyyətə elflərin olmadığı ölkələrdə də rast gəlmək mümkündür, amma həmin ölkələrdə bu iş koordinasiyalı şəkildə, kütləvi surətdə həyata keçirilmir, adətən bir-biri ilə əlaqəsi ya heç olmayan, ya da əlaqələri çox zəif olan təşkilatların, yaxud kiçik vətəndaş qruplarının məhdud təşəbbüsü kimi təzahür edir.
Belə təşəbbüslərdə inandırıcı videoların hazırlanması, təsirli memlərin yaradılması, dezinformasiya kampaniyalarının anındaca aşkarlanıb ifşa edilməsi baxımından təcrübə çatışmazlığı duyulur. Bu cür məhdud təşəbbüslərin müəllifləri əsasən şəhər elitasını təmsil edirlər. Dezinformasiyaların əsas hədəfi isə əyalət sakinləri, sadə kənd camaatı, zəif təhsilli qruplardır və belə kateqoriyaya aid insanlar şəhər elitasına o qədər də etimadla yanaşmırlar.
Demokratiyanın təhdid altında olduğu ölkələrdə ictimai kampaniya təşkilatçıları maliyyə çətinlikləri ilə üzləşə bilərlər. Çünki belə ölkələrdə korrupsiya subyektləri bir qayda olaraq ictimai təşəbbüsləri sıxışdırır, onları daima xarici dövlətlərin maraqlarına xidmət etməkdə qınayır. Bu isə vətəndaşları və biznes qurumlarını ictimai kampaniyalara dəstək verməkdən çəkindirir.
Bəzi ictimai fəallar xarici ianələrdən birmənalı şəkildə boyun qaçırsa da, hər halda xarici hökumətlərin və fondların yardımını qəbul etməyə hazır olanlar da var. Yardım kampaniyaları isə çox vacibdir, bir sıra donorların yardım proqramlarına nəzər yetirib bunun əyani sübutunu görmək olar.
Şərqi Avropa ölkələrinin bəzi sakinləri mənə fəaliyyətlərini tam dayandırmaq məcburiyyətində qaldıqlarını deyiblər, çünki dezinformasiyaların monitorinqini aparmaq, könüllüləri cəlb etmək, təşkilatlandırmaq üçün onların hətta bir nəfəri də işə götürməyə imkanı olmayıb.
Amerikanın 50 min, yaxud 100 min dollarlıq maliyyə yardımı belə ölkələrdə hansısa komandanı bir il saxlamağa kifayət edə bilər.
İctimai fəalların informasiya əməliyyatları hazırlayıb lazımi auditoriyaya çıxara bilməsi üçün daimi, əlçatan peşəkar yardıma da ehtiyac var.
Öz işinə sadiq ictimai fəallar böyük potensiala malikdirlər. “ABŞ hökuməti informasiya sahəsində hansı addımları atmalıdır” sualı ətrafında müzakirə aparanda biz bu faktoru yaddan çıxarmamalıyıq.
Xəbərin oxunma sayı : 823
Analiz
Xəbərlər
-
Sosial sahəyə ayrılan vəsait artırılacaq? - AÇIQLAMA
-
“Həbsdə olmağımın səbəbini bilirəm” - Bəkir Orucovun məhkəməsi
-
Azərbaycanda 3 aya 51 milyon 36 min manatlıq narkotik ələ keçirib - HESABAT
-
NATO qoşunları Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşır - Şoyqu
-
“COP29 bizə imkan verəcək ki, Qlobal Cənub ölkələri ilə təmasları gücləndirək” - İlham Əliyev
-
Polisin “saxla“ əmrinə tabe olmadı, hadisə yerindən qaçdı - VİDEO
-
Hansı ölkə uşaq böyütmək üçün daha əlverişlidir? – Azərbaycan son onluqdadır
-
Bakıda özəl klinikada əməliyyat olunan yeniyetmə öldü - Araşdırma aparılır
-
“Neft-qaz sahəsində uzun illər xüsusilə də Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var” - Prezident
-
Əhalinin nəzərinə! Tibbi arayışlarla bağlı yenilik, mayın 1-dən...
-
Bakıda 21 yaşlı model faciəli şəkildə öldü - FOTO
-
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi Azərbaycan fəal hazırlıq prosesindədir” - İlham Əliyev
-
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi bağlandı - FOTO/VİDEO
-
Baydenin siyasətinə etiraz etdi – İstefa verdi
-
Tikilməkdə olan Laçın aeroportundan son görüntülər - VİDEO
-
NİİM əhaliyə müraciət etdi - VİDEO
-
“Fikirləşdim ki, ata-bala ikimizi də öldürəcək“ - “Cümü“yə 18 il həbs verildi
-
Hərbi gəmilər, kater və vertolyotlar Xəzərdə hərəkətə gətirildi: Möhtəşəm təlimlərdən FOTO/VİDEO
-
Xocavənddə partlayıcı vasitələr aşkar edilib: Saxlanılan var - FOTO
-
Qubada illərdir hökm sürən kanalizasiya problemi nə zaman həllini tapacaq? - VİDEO
-
Amerikalılar kütləvi şəkildə “iPhone” almaqdan imtina edirlər - SƏBƏB
-
Şəxs hansı halda orqanını başqasına verə bilər? - ARAŞDIRMA
-
Binəqədinin keçilməz yolları - VİDEO
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
TOP 10
ARXİV