|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
Bakıdan çıxan eskadra, Xəzərdə döyüş, saysız-hesabsız qənimət - Ənzəli Əməliyyatı
Tarix 14.07.22, 22:18 |
|
1920-ci il mayın 18-də həyata keçirilən Ənzəli əməliyyatı tarixşünaslıqda az işıqlandırılan hadisələrdən biridir. Həmin gün Bakını az əvvəl işğal etmiş Qırmızı Ordunun Volqa-Xəzər donanması İranın Gilan vilayətində britaniyalı hərbçilərin yerləşdiyi Ənzəli limanına hücum edir. Məqsəd Rusiya İmperiyasına məxsus və vətəndaş müharibəsi sırasında bolşeviklərlə mübarizə aparan antibolşevik qüvvələrin rəhbərlərindən biri, general-leytenant Anton Denikinin nəzarətinə keçən donanmanın müsadirə olunması idi.
Lent.az Azərbaycanda baş verən hadisələrlə birbaşa bağlılığı olan Ənzəli Əməliyyatı barədə materialı təqdim edir.
Rusiya İmperiyasının süqutundan sonra onun nəhəng ərazisində davamlı və çoxsaylı müharibələr başladı.
Bütün Yer kürəsində inqilab yaymaq istəyən bolşeviklər Vətəndaş Müharibəsinin ilk başlarında imperiyanın ucqarlarını sovetləşdirməyə cəhd etdi. Amma Finlandiya və Baltikyanı ölkələrdə yerli kommunistləri hakimiyyətə gətirmək cəhdi baş tutmadı.
1919-cu il ərzində Antanta ölkələrinin milli respublikalara və “ağlar”a dəstək verməsi də bolşeviklərə hücumlar həyata keçirməyə imkan vermirdi. Bu fonda inqilabi aktivliyi Şərqə doğru yönəltmək ehtiyacı yaranmışdı.
Bununla bağlı bolşeviklərin liderlərindən biri Lev Trostki belə qeyd edirdi:
“Siyasi durum elə gətirib ki, Parisə və Londona gedən yol Əfqanıstan, Pəncab və Benqaliyadan keçir”.
1919-cu ilin ortalarında Böyük Britaniya Qafqaz və Mərkəzi Asiya regionunda mövqelərini çox möhkəmləndirir.
Bu dövrdə Xəzər dənizində bolşeviklərlə silahlı mübarizə aparan, Rusiya İmperiyasının sabiq generalı Denikinin güclü donanması mövcud idi.
Qırmızı Ordunun 1920-ci ilin birinci yarısında Şimali Qafqaza yürüşü həmin donanmanın vəziyyətini tamamilə dəyişdi. Bolşeviklər Xəzər donanmasını əllərinə keçirməyə çalışırdılar və Həştərxan, Krasnovodsk (Türkmənbaşı) və Mahaçqalanı nəzarətə almışdılar.
Əsas bazalarını itirən donanma Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin paytaxtı Bakıya, oradan isə İranın Britaniya qüvvələrinin nəzarət etdiyi Ənzəli limanına aparılması planlaşdırılırdı.
Amma britaniyalılar şərt qoyaraq Denikinin donanmasının tamamilə tərksilah olunmasını və onların tabeliyinə keçməsini bildirdilər.
“Xəzərin ağqvardiyaçı donanmadan təmizlənməsi nəyin bahasına olursa-olsun gerçəkləşməlidir”, - bunu Sovet İttifaqının Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandanı Aleksandr Nemits Volqa-Xəzər donanmasının komandanı Fedor Raskolnikova məktubunda yazırdı.
Məhz bu günlərdə, 1920-ci il aprelin 28-də SSRİ qüvvələri AXC-nin mövcudluğuna son qoyaraq Bakını işğal etdilər. Bolşeviklər onların Xəzər dənizindəki mövcudluqlarına təhlükə törədən həmin donanmanı ələ keçirmək üçün plan hazırlayırlar.
Bu planın hazırlanmasına Türküstan cəbhəsinin komandanı Mixail Frunze də qoşulur. O, “ağ”ların Ənzəli limanında ingilislərin himayəsi altında olan donanmasını ələ almaq üçün İrana 20-30 minlik hərbi qüvvə ilə müdaxilə etməyi təklif edir.
Neytral İrana hücumun ciddi beynəlxalq qınağa səbəb olmasından ehtiyat edən Sovet rəhbərliyi diplomatik qalmaqalı önləmək üçün əməliyyatda iştirak edəcək qüvvələrin Moskvanın qərarı olmadan addım atdığını bildirməyi planlaşdırırdı.
Mayın 17-də Volqa-Xəzər donanmasının 14 gəmidən ibarət eskadrası reyd üçün Bakıdan çıxaraq İran istiqamətinə yol alır. Gəmilərin göyərtəsində 2 minə qədər döyüşçü var idi. Onların sayəsində Ənzəli sahillərinə desant çıxarılması və qısa müddətə limanın mühasirəyə alınması planlaşdırılırdı.
Mayın 18-i səhər sovet donanması Ənzəliyə yaxınlaşaraq ingilislərdən kapitulyasiya etməyi və “ağ”lardan qalan bütün donanmanı onlara verməyi tələb etdilər.
Cavab verilmədiyi üçün tezliklə gəmilərdən ingilislərin Ənzəlidəki sahil batareyaları atəşə tutulmağa başlandı.
Artilleriya atışlarından biri şəhərdə ingilis qüvvələrinin qərargahına düşdüyü üçün döyüşlərin idarə edilməsi ilə bağlı böhran və qarışıqlıq yaşandı. Britaniya hərbçiləri Ənzəlidən geri çəkilmək əmri aldı və gəmilərin az bir hissəsini də götürərək daha təhlükəsiz olan Rəşt şəhərinə geri çəkildilər.
Plana uyğun həyata keçirilən əməliyyat zamanı bolşeviklərin 1 döyüşçüsü ölür, 10 nəfər isə yaralanır. Minimal itkilər və ələ keçirilən zəngin qənimət Moskvada böyük sevinclə qarşılansa da, onlar neytral ölkə statusuna malik İranın limanına edilən hücumu kənar qüvvələrin etdiyini deyərək məsuliyyətdən yayınır.
1920-c il mayın 23-də SSRİ-nin xarici işlər üzrə xalq komissarı Georgi Çiçerin İrana müraciət edərək Ənzəlidəki əməliyyatın SSRİ rəhbərliyinin icazəsi olmadan keçirildiyini açıqlayır.
Britaniyanın “Times” qəzeti 28 may tarixli buraxılışında bu münasibətlə yazırdı:
“İranın Ənəzli limanının ələ keçirilməsi Yaxın və Orta Şərq boyu yayılmış və tezalışan materialın yanğına çevrilməsi üçün kiçik qığılcım ola bilər”.
1920-ci ilin iyununda Ənzəlidə qənimət kimi ələ keçirilən müxtəlif ölçülü 20 gəmi, 50 top, onlar üçün 50 min mərmi, həmçinin, radiostansiya, azuqə ehtiyatları və s. Bakıya daşınır.
Ənzəli əməliyyatı bolşeviklərin vətəndaş müharibəsi sırasında həyata keçirdiyi ən uğurlu dəniz əməliyyatı kimi tarixə düşüb.
Xəbərin oxunma sayı : 763
Maraqlı
Xəbərlər
-
Novruz bayramının İlaxır çərşənbəsi qeyd olunur
-
Xalq artisti görünüşü ilə təəccübləndirdi - VİDEO
-
Futbolumuzun yeganə xilas yolu - Yalnız o gəlməlidir
-
“Rusiya nüvə tərksilahına dair danışıqlara hazırdır” - Peskov
-
“Məhkumlar soyuq havalarda üst-üstə paltarlar geyiniblər”: Generalın istintaqı bitdi
-
Səfirin qardaşı oğlu yüzlərlə insana qarşı dələduzluq edib: Bulut Bağcı kriptovalyuta işini necə “qurub?”
-
Dərman vasitələrinin farmakonəzarət qaydası ilə bağlı YENİLİK
-
Paytaxtda 600 manata səməni satılır? - VİDEO
-
Sərnişindaşımaya dair müsabiqələrdə iştiraka görə ödəniləcək məbləğlər - SİYAHI
-
Ramazan ayının doqquzuncu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalını azad edilmiş Qarabağda qalayıram” - Prezident
-
AFFA 4 nəfəri futboldan ömürlük uzaqlaşdırdı - RƏSMİ
-
Nura Suridən Xəyyam Nisanov barədə şok sözlər - VİDEO
-
Jurnalsit İstanbul Klinikasını ittiham etdi: “Anamı öldürdülər“
-
Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri: “Hindistandan alınan silahlar yararsız vəziyyətdədir”
-
Gürcüstan və Azərbaycan iki müstəqil dövlət kimi daim bir-birinin yanındadır
-
Əfv və amnistiya olacaq! - Hüquq müdafiəçisi tarixi açıqladı
-
Azərbaycanda ilk dəfə cəzaçəkmə müəssisəsində üztanıma sistemi yaradılıb - FOTO
-
“Biz bir daha göstərdik ki, öz yolumuzdan dönməyəcəyik” - İlham Əliyev
-
Zəngilanın bu kəndi yenidən qurulacaq - 1,1 milyon ayrıldı
-
Hikmət Hacıyev Çinə niyə gedib? - TƏHLİL
-
“Azpetrol“ məntəqələrində yolxlama: İnsanların həyatı təhlükəyə atılıb!
-
Yerli və idxal kərə yağları cüzi bahalaşıb – Son qiymətlər
-
Xalası onu təhqir etdiyini deyən müğənnini məhkəməyə verdi: 30 min təzminat istədi
-
Özəl universitetlərdə tibb təhsili bərpa olunacaqmı? - VİDEO
-
Rumıniyada NATO-nun ən böyük hərbi bazası tikilir: Minlərlə hərbçi yerləşdiriləcək
-
“Bu gün Azərbaycan dünyada nadir ölkələrdəndir ki, onun siyasəti tamamilə müstəqildir” - Prezident
-
Adı iki nəfərin ölümündə hallanan məmur 50 min təzminat verib? - “Rang Rover“lə qəza...
-
Sabahın iş günü ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
-
Rusiyada səslərin 100 faizi sayıldı: Putindən mütləq qələbə
-
“Əfsuslar olsun ki, bu, Ermənistana dərs olmadı“ - Azərbaycan lideri
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Strateji əməkdaşlıq və dostluq münasibətləri Azərbaycan ilə Gürcüstan üçün həmişə prioritet olub
-
“Azəriqaz”da Cahid Hüseynov ruzigarı: direktor müavininin bacısı oğlu yeni vəzfəyə təyin edildi
-
Xətai rayonunda saxlanılan narkokuryerlərdə 10 kq marixuana aşkar edilib - VİDEO
-
“İnflyasiya ilə əlaqədar zəruri tədbirlər davam etdiriləcək“ - Nazirlər Kabineti
-
Tenderə nəzarət edən dövlət qurumunun özü qanunsuz tender keçirir? – FOTOFAKT
-
Prezident Azərbaycan xalqını təbrik etdi - MƏTN
-
Dövlət qulluqçusu olmaq istəyənlərin nəzərinə - Nəticələr elan olundu
-
Polis gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq - DİN
-
Azərbaycanda işsizlərin sayı artdı – Son 20 ilin statistikası
-
İkitərəfli əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasının əyani təzahürü
-
“Manatın məzənnəsi Mərkəzi Bankdan asılı olacaq“ - Millət vəkili
-
Prezident Xankəndidə Novruz tonqalını alovlandırıb - Xalqı təbrik edib + FOTOLAR
-
Nazirlik “Araz Supermarket”i cərimələdi - Məhsulu üzərində göstərilən qiymətdən baha satıb
-
İşdən çıxarılan Ruslan Əliyev Badamdardakı villasını satışa çıxarıb - FOTOLAR
-
Martın 20-də geomaqnit qasırğası gözlənilir - Xəbərdarlıq
-
NATO-nun baş katibinin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Dünyanın ən isti yeri: burada hətta bakteriyalar belə yaşaya bilməz
-
İlham Əliyev Vladimir Putini təbrik etdi - Prezident seçkisində qələbəsinə görə
-
Xırdalan dairəsində ev adı altında tikilən obyekt restoran kimi fəaliyyət göstərəcək - FOTOLAR
-
“Bakı otis lift“ valyuta vəsaitini xaricdən geri qaytarmayıb - PROTOKOL
-
Füzuli şəhərinə daha 34 ailə yola salınıb - FOTOLAR
-
Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz ölkələri arasındadır - REYTİNQ
-
Xocalıda kütləvi məzarlıqda qalıqları aşkar edilənlərlə bağlı brifinq keçirilib - VİDEO
-
Hikmət Hacıyev Pakistanın Çindəki səfiri ilə görüşüb - FOTO
-
“Putin prezident seçkilərində qalib gəldi“ - Rusiya MSK
-
Dövlətə məxsus 10 avtomobil hərraca çıxarılır – Qiymətlər 1 300 manatdan başlayır (SİYAHI)
-
Bakıda həll yolunu tapmayan səki problemi - VİDEO
-
Məktəb təhsili əlavə hazırlıqlara sövq edir? - VİDEO
-
Deputat Erkin Qədirlinin köməkçisi ölkədən qaçıb? - İDDİA
-
Əli Əsədovdan qeyri-müntəzəm sərnişin daşınması ilə bağlı QƏRAR
-
“Rusiya ilə NATO arasında müharibə mümkündür“ - Putin
-
Bakıda eyni rayon ərazisində fərqli qiymətə satılan mənzillər - ARAŞDIRMA
-
“Ukrayna üçün hərbçilərin göndərilməsi, silah və sursat təchizatı yoxdur“ - Avstriyanın XİN
-
Novruz Bayramı ərəfəsində Azərbaycana turist axını gözlənilir - VİDEO
-
“Biz onu dəyişmək istəyirdik, amma o, öldü“ - Putin
-
Lənkəranda sərnişin avtobuslarının əksəriyyəti istismara yararsızdır - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva Saida Mirziyoyeva ilə sərgi açılışında - FOTOLAR
-
Binəqədidə söküntü problemi: Mənzil sahibləri tikinti şirkəti ilə razılaşmırlar - VİDEO
-
“Rəsmi nikahım yoxdur“ - Vəfa Şərifova
-
“Görsək ki, Azərbaycan futboluna faydası var, lazımi addımı atacağıq” - Qurban Qurbanov
-
“Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının uzun tarixi var“ - Prezident İlham Əliyev
-
Rusiyada prezident seçkisinin ilkin nəticələri: Putin qalib gəlir
-
“Biz sülhə heç vaxt olmadığımız qədər yaxınıq“ - Prezident
-
Gəncə sakinləri mavi yanacaq problemi yaşayırlar - VİDEO
-
Prezidentin NATO-nun Baş katibi ilə şam yeməyi əsnasında geniş tərkibdə görüşü olub - VİDEO
-
Mənzil almaq istəyənlər bankların daxili ipotekasından niyə istifadə edə bilmir? - VİDEO
-
“COP-29 dönüş nöqtəsi olacaq“ - Stoltenberq
-
Dövlət Baxçalı Ərdoğana çağırış etdi - “Ayrıla bilməzsən! Türk millətini yalnız buraxa bilməzsən!
-
Ramazan ayının səkkizinci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Azərbaycanla Ermənistan arasında dayanıqlı sülhə nail olunacağına ümid edirik“ - NATO-nun Baş katibi
-
Xocavəndin əsrarəngiz Tuğ kəndi: Yeni görüntülər - VİDEO
-
Messi Argentina millisinin qarşıdakı oyunlarını buraxacaq - SƏBƏB
-
Prezident İlham Əliyevin Yens Stoltenberqlə təkbətək görüşü başlayıb - FOTOLAR
-
Ukraynaya hərbi yardım ABŞ-nin silah ehtiyatlarını azalda bilər - Ağ Ev
-
Xəzər dənizi yox olacaq? - “Proses 2050-ci ilə qədər davam edəcək“
-
NATO baş katibi Azərbaycanda səfərdədir - FOTO
-
Pravoslav kilsəsinin lideri müsəlmanların boynuna xaç asmağa çağırıb - Patriarxın qorxulu fətvası
-
“Tramp prezident olmaq üçün çox yaşlıdır” - Baydendən məzəli ittiham
-
“Hökumət inflyasiyanı birrəqəmli həddə endirəcək“ - Ərdoğan
-
“Azəriqaz“ı onlar idarə edirmiş...- Sədr müavini Cahid Hüseynovun qohumları
-
İslandiyada şəhər boşaldıldı: Turistlər və yerli sakinlər təxliyə edildilər
-
Bu gün 46 mindən çox şagird üçün buraxılış imtahanı keçirilib - 2 nəfər imtahandan xaric edilib
-
“Atamı KQB öldürdü...” - Onun Andranik haqqında yazdığı romanı kim oğurlamışdı?
-
Dövlət Baxçalı yenidən MHP sədri seçildi - 11-ci dəfə
-
“Bitcoin” alaq, yoxsa qızıl? - ARAŞDIRMA
-
Ermənistanda narazı əhali ayağa qalxdı - VİDEO
-
Müdafiə Nazirliyi həftəlik icmalını təqdim edib - VİDEO
-
Sumqayıtda tank mərmisi aşkarlandı - FOTO/VİDEO
-
Havanın temperaturu aşağı düşəcək, intensiv yağış yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Moskvada hava limanları bağlandı: Ukrayna dronlarının hücumları
-
Dumanlı hava şəraiti ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
-
NATO tükənir: Pul yoxdur
-
Kiberdələduzların yeni fırıldağı: bu keçidlərə daxil olmayın! (VİDEO)
-
Zeytun yağı xilaskara çevrilir: 5 yaşınadək uşaqlarda...
-
Bakıda bu küçələrə avtomobillər buraxılmayacaq - Bu gündən qadağa qüvvəyə minib
-
Dünyanın ən böyük təyyarəsi yaradılacaq - FOTO
-
Kim Çen In hava-desant təlimlərinə qızı ilə birlikdə rəhbərlik etdi - FOTOLAR
-
“Mən seçilməsəm, ABŞ qan gölünə çevriləcək” - Tramp
-
Bakı və Parisin Gürcüstanda mübarizəsi - Tbilisi vədləri, yoxsa reallığı seçəcək?
-
“Fransa Ukraynada Rusiyaya qarşı əməliyyat keçirə bilər” - Makron
-
İpoteka ilə ev alanlara sevindirici xəbər - VİDEO
-
Sudanda milyonlarla insanı dəhşətli aclıq gözləyir - BMT
-
Dövlət qulluğu vəzifələri üzrə test imtahanları keçiriləcək - DİM məlumat yaydı
-
Azərbaycanda boşanmış kişiyə fantastik məbləğdə aliment kəsildi - VİDEO
-
Ramazan ayı ilə bağlı suallara cavab: Azan oxunarkən yemək olar? - VİDEO
-
Ən dəbli məşhurlar onlardır - SİYAHI
-
Neymar haqda qorxunc proqnoz - Həkimi açıqladı
-
HƏMAS-ın Qəzzadakı atəşkəs planı məlum olub - TƏFƏRRÜAT
TOP 10
ARXİV