Əvvəlki rüsumlardan dövlət büdcəsi də az qazanmırdı. Çünki xaricdən telefon gətirilməsi sərfəli olduğundan qeydiyyat sayı da kütləvi halda və olduqca çox idi. Göründüyü kimi, həm əhali, həm mobil telefon biznesilə məşğul olan kiçik sahibkarlar, həm də dövlət bundan müəyyən qazanc əldə edə bilirdi.

Bu vəziyyətdən narazı qalan yeganə tərəf isə monopolistlər idi. Və sentyabrın 1-dən tətbiq ediləcək yeni qeydiyyat rüsumlarından sevinən tərəf də yalnız onlar olacaq. Belə ki, yeni rüsumlar, xüsusilə də kasıb və orta təbəqənin istifadə etdiyi 100 dollardan 700 dollaradək olan telefonların xaricdən alınıb gətirilməsini demək olar ki, mənasız edir. Çünki rəsmi distribyutor adı daşıyan inhisarçının təklif etdiyi qiymətlə fərdi qaydada gətirilən telefonun alış dəyərilə yeni rüsumun cəmindən yaranan qiymət arasında elə bir əhəmiyyətli fərq qalmır. Onu da xüsusi qeyd etməliyik ki, hazırda tələbatın yüksək olduğu telefonların böyük əksəriyyəti iki kartlıdır. Və gətirilən telefonların hər iki kartının işləməsi üçün iki dəfə qeydiyyat yerinə yetirilir ki, bu da ikiqat rüsum ödənişi deməkdir. Nəticədə, misal üçün “Samsung”un rəsmi nümayəndəsi olan “İnteqral”-ın mağazalarında satışda təqribən 450 dollara olan telefon fərdi qaydada gətirdikdə qeydiyyat rüsumu ilə birgə təxminən 435-440 dollara başa gələcək. Bu fərq isə onu gətirən kiçik sahibkara sərf etmir. Heç istehlakçıların özlərinin də xaricdən telefon alıb gətirmələrinin əhəmiyyəti qalmır. Bu isə qeydiyyat sayını da çox kəskin şəkildə aşağı salacaq. Nəticədə yeni rüsumlardan büdcəyə daxil olan vəsaitin azalması ehtimalı yaranır.

Burada yeganə müsbət cəhət xarici turistlərin özlərilə gətirdikləri telefonları qeydiyyata salması nəticəsində daxilolmaların artması ehtimalı ola bilər. Lakin qeydiyyat müddətinin 1 ay olduğunu və turistlərin də böyük əksəriyyətinin daha az müddətə gəldiyini nəzərə alsaq, bu istiqamətdən də ciddi artım gözləməyə dəyməz. Digər tərəfdən, bu rüsumlar turistlər üçün də artıq xərc deməkdir və qətiyyən onların komfortuna xidmət etmir.

Göründüyü kimi, nə əhali, nə də büdcə üçün bu rüsumlardan müsbət nəticə gözləməyə dəymir. Əvəzində mobil telefon inhisarçıları xeyli irəli düşmüş olur – satış və müvafiq olaraq, qazanc artır. Hətta fürsətdən istifadə edərək, onlar tərəfindən qiymətlərin artırılması ehtimalı da olduqca yüksəkdir.

Əlbəttə, kimsə deyə bilər ki, rəsmi distribyutorların satışının və qazancının artması onların büdcəyə ödədikləri verginin də artmasına səbəb olacaq. Ancaq bu inhisarçıların kimlər olduğu və arxalarında kimlərin durduğunu nəzərə alanda, vergi daxilolmalarının artacağı ehtimalı bir qədər şübhəli görünür. Məsələn, mətbuatda dəfələrlə “Samsung” və digər bir çox modellərin monopoliyasının Vladimir Putinin dostu kimi tanına İlham Rəhimovun kürəkəninə aid olduğu iddia edilib. Hətta bu məsələ ilə bağlı onun özünün də bəzi açıqlamaları olub.

Onu da qeyd edək ki, Fazil Məmmədovun vaxtında Vergilər Nazirliyi həmin distribyutorla bağlı böyük vergi yoxlaması aparmışdı. Bu barədə o vaxt mətbuata hər hansı məlumat verilməsə də, uzun müddət sözügedən inhisarçı şirkət mobil telefonların topdan satışını dayandırmış, ofisini bağlamışdı. Bu hal belə nəticəyə gəlməyə əsas verirdi ki, şirkətin vergidən yayınması ilə bağlı ciddi şübhələr mövcud olub. Sonradan bu problem necəsə həll olundu…

Demək istədiyimiz odur ki, satışın və gəlirin həcminin artmasının mütləq vergi daxilolmalarının da artması ilə nəticələnəcəyini söyləmək biraz çətindir.

Ona görə də yaxşı olar ki, bir neçə aydan sonra hökumət tərəfindən telefon qeydiyyatı rüsumlarının artırılmasından büdcəyə daxil olan vəsaitin həcmi bəyan edilsin və göstəricilər əvvəlki dövrlə müqayisə edilsin. Eynilə monopolist şirkətlərin həmin dövrdə ödədikləri verginin məbləği açıqlansın və bu göstəricilər də əvvəlki dövrlə müqayisə olunsun. Onda görərik ki, bu anormal qərardan kimlər uddu, kimlər uduzdu…

AzPolitika.info